შრიმად-ბჰაგავატამი Options

[Atman]

ამ თემაში შემოგთავაზებთ "შრიმად-ბჰაგავატამის" ა.ჩ. ბჰაკტივედანტა სვამი შრილა პრაბჰუპადას თარგმანს თავისი განმარტებებით. დავიწყებ პირველი სიმღერით. შეძლებისდაგვარად ვეცდები მალ-მალე დავამატო ახალი ტექსტები...



ამ ლინკზე თითქმის მთლიანი ტექსტია (რუსულ ენაზე):

http://vyasa.ru/books/ShrimadBhagavatam/

აქ აუდიოწიგნებია შრიმად-ბჰაგავატამზე (ასევე რუსულად):

http://www.svirel.com/bhagavata_purana_tales/




დავიწყოთ პირველი სიმღერის ქართული თარგმანით:



შრიმად-ბჰაგავატამი
სიმღერა პირველი



ავტორისაგან



ჩვენ უნდა გვესმოდეს, რაში მდგომარეობს თანამედროვე საზოგადოების მოთხოვნილება. რა სჭირდება მას? გეოგრაფიული საზღვრები უკვე აღარ ყოფს საზოგადოებას გარკვეულ ქვეყნებად ან ერთობებად. ის აღარ არის ისე ჩაკეტილი, როგორც შუა საუკუნეებში იყო და მსოფლიოში ერთიანი ქვეყნის ან ერთიანი საზოგადოების ჩამოყალიბების ტენდენტია შეიმჩნევა. “შრიმად-ბჰაგავატამის” თანახმად, სულიერი კომუნიზმის იდეალები მეტ-ნაკლებად ადამიანთა მთელი საზოგადოების ერთიანობაზე და, უფრო მეტიც, ყოველი ცოცხალი არსების ენერგიის ერთიანობაზეა დამყარებული. დიადი მოაზროვნეები ხვდებიან ამ იდეოლოგიის გავრცელების აუცილებლობას. “შრიმად-ბჰაგავატამს” შეუძლია კაცობრიობის ასეთი მოთხოვნილების დაკმაყოფილება. ამიტომ იგი იწყება ვედანტას ფილოსოფიის აფორიზმით ჯანმადი ასია იატიჰ, რომელიც ერთიანი პირველწყაროს იდეას ამკვიდრებს.

დღეისათვის ადამიანთა საზოგადოება აღარ იმყოფება უმეცრების წყვდიადში. მთელ მსოფლიოში სწრაფი პროგრესი იქნა მიღწეული მატერიალური კეთილდღეობის, განათლებისა და ეკონომიკური განვითარების სფეროებში. მაგრამ საზოგადოების სხეულში, სადღაც მცირედი გაღიზიანების წყარო არსებობს, ამიტომ უმნიშვნელო საკითხებზეც კი ფართომასშტაბიან კონფლიქტებს აქვს ადგილი. უნდა მოიძებნოს საერთო საქმით გაერთიანებული კაცობრიობის მშვიდობის, ძმობისა და კეთილდღეობის გზა. “შრიმად-ბჰაგავატამი” დააკმაყოფილებს ამ მოთხოვნილებას, რადგან იგი ადამიანთა მთელი საზოგადოების სულიერი აღორძინების კულტურულ პროგრამას წამოადგენს.

ადამიანთა საზოგადოების დემონური სახის შესაცვლელად “შრიმად-ბჰაგავატამის” შესწავლა სკოლებსა და უმაღლეს სასწავლებლებშიც უნდა იქნას შემოღებული, რადგან ამას გვირჩევს დიდი ერთგული მოსწავლე პრაჰლადა მაჰარაჯა.

ადამიანთა საზოგადოების დისჰარმონიის მიზეზი უღმერთო ცივილიზაციისათვის დამახასიათებელ უპრინციპობაში მდგომარეობს. არსებობს ღმერთი, ანუ ყოვლისშემძლე პიროვნება, რომლისგანაც ყველაფერი მომდინარეობს, რომელიც ყველაფერს უნარჩუნებს არსებობას და რომელშიც განსასვენებლად ყველაფერი შედის. სამყაროს თავდაპირველი წყაროს აღმოჩენისთვის მატერიალისტური მეცნიერების მიერ გაწეული მცდელობა საკმარისი არ აღმოჩნდა, მაგრამ ფაქტია, რომ არსებობს ყოველივე არსებულის ერთი თავდაპირველი წყარო. ეს თავდაპირველი წყარო ლოგიკურად და ავტორიტეტულად არის განმარტებული მშვენიერ ბჰაგავატამში”, ანუ “შრიმად-ბჰაგავატამში”.

“შრიმად-ბჰაგავატამი” ტრანსცენდენტული მეცნიერებაა, რომლითაც შეიძლება არა მხოლოდ ყველაფრის თავდაპირველი წყაროს, არამედ მასთან ჩვენი ურთიერთობის შეცნობაც. იგი გვასწავლის აგრეთვე ჩვენს მოვალეობას, სრულვქმნათ ადამიანთა საზოგადოება ამ სრულყოფილი ცოდნის საფუძველზე. ეს სანსკრიტზე დაწერილი ძლევამოსილი ნაწარმოებია და ამჯერად ზედმიწევნით წარმოდგენილია ინგლისურ ენაზეც, ისე, რომ უბრალოდ მისი კითხვითაც კი მკითხველი იმდენად სრულყოფილად შეიცნობს ღმერთს, რომ საკმარის განათლებას მიიღებს ათეისტების შემოტევებისგან თავდასაცავად. გარდა ამისა, მკითხველი ღმერთის რეალურობაში სხვების დარწმუნებას შეძლებს.

“შრიმად-ბჰაგავატამი” თავდაპირველი წყაროს განმარტებით იწყება. ეს “ვედანტა-სუტრს” ავტორიტეტული კომენტარია, დაწერილი იგივე ავტორის, შრილა ვიასადევას მიერ, იგი თანდათანობით ვითარდება ცხრა სიმღერის სახით, რასაც ადამიანი ღმერთის შემეცნების უმაღლეს საფეხურამდე მიჰყავს. ტრანსცენდენტული ცოდნის ამ დიადი წიგნის შესწავლისათვის საჭიროა მხოლოდ ის, რომ ადამიანმა თანმიმდევრულად, დაკვირვებით იკითხოს და არ გადახტეს ალალბედზე, როგორც უბრალო წიგნის კითხვისას. მისი თავები ერთი მეორის მიყოლებით უნდა იქნას შესწავლილი. წიგნი შედგება სანსკრიტული ორიგინალის ტექსტების, ინგლისური ტრანსლიტერაციის, სიტყვა-სიტყვითი მნიშვნელობების, თარგმანისა და განმარტებებისგან. და იგი ისეა აგებული, რომ პირველი ცხრა სიმღერის დასრულების შემდეგ მკითხველი აუცილებლად შეიცნობს ღმერთს.

მეათე სიმღერა განსხვავდება პირველი ცხრა სიმღერისგან, რადგან იგი უშუალოდ ღმრთეების პიროვნებას, შრი კრშნას ტრანსცენდენტულ საქმიანობებს ეხება. მეათე სიმღერის შინაარსს ვერ გაიგებს ის, ვისაც პირველი ცხრა სიმღერა არ წაუკითხავს. წიგნი შეიცავს თორმეტ სიმღერას, რომელთაგან თვითოეული დამოუკიდებელია, მაგრამ უმჯობესია მისი თანმიმდევრულად, პატარა ნაწილებად კითხვა.

უნდა ვაღიარო, რომ შრიმად-ბჰაგავატამის” წინამდებარე გამოცემას ნაკლოვანებები ახასიათებს, მაგრამ მაინც ვიმედოვნებ, რომ “შრიმად-ბჰაგავატამის” (1.5.11) შემდეგი განცხადების საფუძველზე საზოგადოების მოაზროვნენი და ლიდერები კარგად მიიღებენ მას:

“მეორეს მხრივ, ნაწარმოები, რომელიც უსაზღვრო უზენაესი უფლის სახელის, დიდების, ფორმისა და გართობების ტრანსცენდენტული ქება-დიდებით არის აღსავსე, წარმოადგენს ტრანსცენდენტულ თხზულებას, რომელიც გზააბნეული ცივილიზაციის ბიწიერ ცხოვრებაში გადატრიალების მოსახდენად არის განკუთვნილი. არასწორადაც რომ იყოს შედგენილი, ასეთ ტრანსცენდენტულ ნაწარმოებს ისმენენ, მღერიან და აღიარებენ განსპეტაკებული ადამიანები, რომლებიც სრულიად პატიოსნები არიან.”

ომ ტატ სატ

ა.ჩ. ბჰაკტივედანტა სვამი

დელი 1962 წ. 15 დეკემბერი

[Atman]

ტექსტები 23-24

შრი-პრაჰრადა უვაჩა
შრავანამ კირტანამ ვიშნოჰ სმარანამ პადა-სევანამ
არჩანამ ვანდანამ დასიამ საქჰიამ ატმა-ნივედანამ

იტი პუმსარპიტა ვიშნაუბჰაკტიშ ჩენ ნავა-ლაკშანა
კრიიეტა ბჰაგავატი ადდჰატან მანიე 'დჰიტამ უტტამამ

შრი-პრაჰრადაჰ უვაჩა – პრაჰლადა მაჰარაჯამ თქვა; შრავანამ – მოსმენა; კირტანამ – გალობა; ვიშნოჰ – უფალი ვიშნუს (და არა სხვა ვინმეს შესახებ); სმარანამ – მოგონება; პადა-სევანამ – ტერფების მსახურება; არჩანამ – თაყვანისცემა (შოდაშოპაჩარათი, თექვსმეტი სახის ატრიბუტებით); ვანდანამ – ლოცვების აღვლენა; დასიამ – მსახურად გახდომა; საქჰიამ – საუკეთესო მეგობრად გახდომა; ატმა-ნივედანამ – ყველაფრის მინდობა, რაც კი გაგაჩნია; იტი – ასე; პუმსა არპიტა – შეთავაზებული ერთგულის მიერ; ვიშნაუ – უფალ ვიშნუ (და არა სხვას); ბჰაკტიჰ – ერთგული სამსახური; ჩეტ – თუკი; ნავა-ლაკშანა – ფლობს ცხრა სხვადასხვა პროცესს; კრიიეტა – უნდა შეასრულოს; ბჰაგავატი – ღმრთეების უზენაეს პიროვნებას; ადდჰა – პირდაპირ ან მთლიანად; ტატ – ამას; მანიე – მე ვთვლი; ადჰიტამ – სწავლება; უტტამამ – უმაღლესი.

პრაჰლადა მაჰარაჯამ თქვა: უფალი ვიშნუს ტრანსცენდენტური წმინდა სახელის, მისი ფორმის, თვისებების, ატრიბუტებისა და გართობების შესახებ მოსმენა და გალობა, მათი მოგონება, უფლის ლოტოსის ტერფების მსახურება, უფლისათვის მოწიწებით თაყვანისცემა თექვსმეტი სახის ატრიბუტებით, უფლისადმი ლოცვების აღვლენა, მის მსახურად გახდომა, უფლის საუკეთესო მეგობრად ჩათვლა, და მისთვის ყველაფრის მინდობა (სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სხეულით, ჭკუითა და სიტყვებით მისი მსახურება) – ეს ცხრა პროცესი წმინდა ერთგულ სამსახურადაა ცნობილი. უნდა ჩაითვალოს, რომ ის, ვინც ამ ცხრა მეთოდის საშუალებით თავისი სიცოცხლე კრიშნას მსახურებას მიუძღვნა, ყველაზე სწავლული პიროვნებაა, რადგან მან ამ გზით სრული ცოდნა შეიძინა.

შინა-არსი: როდესაც მამამ პრაჰლადა მაჰარაჯას სთხოვა რომელიმე მის მიერ უკვე შესწავლილ საკითხზე ესაუბრა მასთან, პრაჰლადამ ჩათვალა, რომ საუკეთესო სწავლება ის კი არ იყო, რომელიც მას თავისმა მატერიალურმა მასწავლებლებმა, შანდამ და ამარკამ დიპლომატიის შესახებ ასწავლეს, არამედ ის მოძღვრება, რომელიც მას თავისი სულიერი მოძღვრისაგან მიეღო. ბჰაკტიჰ პარეშანუბჰავო ვირაკტირ ანიატრა ჩა (ბჰაგ. 11.2.42). ეს წმინდა ერთგული მსახურების ნიშანია. წმინდა ერთგულს მხოლოდ ერთგული სამსახური აინტერესებს, და არა მატერიალური საქმიანობა. ერთგული სამსახურის შესასრულებლად, პიროვნებამ ყოველთვის კრიშნას, ანუ უფალი ვიშნუს შესახებ უნდა ისმინოს და იგალობოს. ტაძარში თაყვანისცემის პროცესს არჩანა ჰქვია. ის თუ როგორ უნდა შესრულდეს არჩანა, აქ იქნება განმარტებული. საჭიროა, რომ ადამიანს კრიშნას სიტყვებისადმი სრული რწმენა ჰქონედს, ვინც ამბობს, რომ იგი ყველას საუკეთესო კეთილისმსურველი მეგობარია (სუჰრიდამ სარვა-ბჰუტანამ). და თან ერთგული კრიშნას ერთადერთ მეგობრად თვლის. ამას საქჰიამ ეწოდება. პუმსარპიტა ვიშნაუ. სიტყვა პუმსა ნიშნავს "ყველა ცოცხალი არსების მიერ”. არ არსებობს ისეთი შეზღუდვები, რომ მხოლოდ მამაკაცს ან მხოლოდ ბრაჰმანს შეეძლოს უფლისადმი ერთგული სამსახურის შესრულება. ამის უფლება ყველას აქვს. როგორც "ბჰაგავად-გიტაშია” დადასტურებული (9.32): სტრიიო ვაიშიას ტათჰა შუდრას ტე 'პი იანტი პარამ გატიმ – მიუხედავად იმისა, რომ ქალები, ვაიშიები და შუდრები გონებაშეზღუდულებად ითვლებიან, მათაც შეუძლიათ ერთგულები გახდნენ და შინ, ღმრთეებასთან დაბრუნდნენ.

მსხვერპლშეწირვების შესრულების შემდეგ, ზოგჯერ კარმიული საქმიანობით დაკავებული პიროვნება თავისი საქმიანობის ნაყოფს ჩვეულებისამებრ ვიშნუს სთავაზობს. მაგრამ აქ ნათქვამია: ბჰაგავატი ადდჰა – ყველაფერი უშუალოდ ვიშნუსათვის უნდა იქნეს შეთავაზებული. ამას ეწოდება სანნიასა (არ უბრალოდ ნიასა). ტრიდანდი-სანნიასი სამ დანდას ატარებს, რომლებიც განასახიერებს კაია-მანო-ვაკია – სხეულს, ჭკუასა და სიტყვებს. ყოველივე ეს ვიშნუს უნდა შევთავაზოთ, ხოლო შემდეგ ერთგული სამსახურის დაწყებაც შეიძლება. კარმიული მშრომელები ჯერ გარკვეულ ღვთისმოსავ საქმიანობას ასრულებენ, შემდეგ ფორმალურად ან ოფიციალურად თავისი საქმიანობის შედეგებს ვიშნუს გადასცემენ. მაგრამ ჭეშმარიტი ერთგული თავიდანვე მიენდობა კრიშნას სხეულით, ჭკუითა და სიტყვით, ხოლო შემდეგ თავის სხეულს, ჭკუასა და სიტყვებს ისე იყენებს კრიშნას მსახურებაში, როგორც ეს კრიშნას სურს.

შრილა ბჰაკტისიდდჰანტა სარასვატი თჰაკურა თავის "ტათჰიაში” ასეთ განმარტებას იძლევა. სიტყვა შრავანა ნიშნავს წმინდა სახელის, აგრეთვე "შრიმად-ბჰაგავატამში”, "ბჰაგავად-გიტასა” და მსგავს ავტორიტეტულ ლიტერატურაში აღწერილი უფლის ფორმის, თვისებების, გარემოცვისა და გართობებისათვის სმენითი აღქმის დათმობას. ეპისტოლეთა სმენითი აღქმის შემდეგ საჭიროა ამ ბგერების დამახსოვრება და გამეორება (კირტანამ). სმარანამ კი უზენაესი უფლის შესახებ სულ უფრო და უფრო მეტის გაგების მცდელობას, ხოლო პადა-სევანამ ნიშნავს დროისა და ვითარების შესაბამისად უფლის ლოტოსის ტერფების მსახურებაში დასაქმებას. არჩანამ ნიშნავს უფალი ვიშნუს თაყვანისცემას, და ამას ტაძარში ასრულებენ, ხოლო ვანდანამ მოწიწებით ქედის მოხრის აღმნიშვნელია. მან-მანა ბჰავა მად-ბჰაკტო მად-იაჯი მამ ნამასკურუ. ვანდანამ ნიშნავს ნამასკურუს – ქედის მოხრას ან ლოცვების აღვლენაზე მიგვითითებს. საკუთარი თავის ნიტია-კრიშნა-დასად, მარად კრიშნას მსახურად ჩათვლას, დასიამ ეწოდება, ხოლო საქჰიამ ეწოდება კრიშნას კეთილისმსურველად ყოფნას. კრიშნას სურს, რომ ყველა მას მიენდოს, ვინაიდან თავისი ბუნებით ყველა მისი მსახურია. ამიტომ, როგორც კრიშნას გულწრფელმა მეგობარმა, ადამიანმა ეს ფილოსოფია უნდა იქადაგოს და ყველას თხოვოს კრიშნას მიენდოს. ატმა-ნივედანამ ნიშნავს კრიშნასათვის ყველაფრის, საკუთარი სხეულის თუ ჭკუის მინდობას.

პიროვნების ერთგული სამსახურის ამ ცხრა პროცესის შესრულების გულწრფელ მცდელობას ტერმინოლოგიურად ბჰაკტი ეწოდება. სიტყვა ადდჰა ნიშნავს "უშუალოდ”. კაცი არ უნდა დაემსგავსოს კარმებს, რომლებიც ღვთისმოსავ საქმეებს ასრულებენ, შემდეგ კი შედეგებს კი კრიშნას აძლევენ. ეს კარმა-კანდაა. პიროვნება ღვთისმოსავი საქმიანობის შედეგებს არ უნდა ესწრაფოდეს, არამედ საკუთარი თავი უმწიკვლოდ მთლიანად უნდა მიუძღვნას უფალს და მხოლოდ ამის შემდეგ იმოქმედოს ღვთისმოსავად. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, კაცმა ვიშნუს დაკმაყოფილებისათვის უნდა იმოქმედოს, და არა საკუთარი გრძნობების დაკმაყოფილებისათვის. ასეთია მნიშვნელობა სიტყვისა ადდჰას, "უშუალოდ” მნიშვნელობა.

ანიაბჰილაშიტა-შუნიამჯნანა-კარმადი-ანავრიტამ
ანუკულიენა კრიშნანუ-შილანამ ბჰაკტირ უტტამა

“უზენაესი უფალი კრიშნას ტრანსცენდენტური სასიყვარულო სამსახური კეთილგანწყობილებით, და კარმიული საქმიანობისა თუ ფილოსოფიური მსჯელობებით რაიმე მატერიალური მოგებისა ან სარგებლის სურვილის გარეშე უნდა შესრულდეს. ამას წმინდა ერთგული სამსახური ეწოდება.” მხოლოდ კრიშნას დაკმაყოფილებაა საჭირო, ისე რომ ამ დროს საკუთარი განცხრომისათვის განკუთვნილმა ცოდნამ ან კარმიულმა საქმიანობამ გავლენა არ იქონიოს.

"გოპალა-ტაპანი უპანიშადი” ამბობს, რომ სიტყვა ბჰაკტი ღმრთეების უზენაესი პიროვნების, და ვინმე სხვის, ერთგულ სამსახურში დასაქმებას ნიშნავს. უპანიშადებში აღწერილია, რომ ბჰაკტი ღმრთეების უზენაესი პიროვნებისადმი ერთგული სამსახური გახლავთ. ერთგული სამსახურის შესასრულებლად, პიროვნება სიცოცხლეზე სხეულისეული შეხედულებებისაგან და მაღალ პლანეტარულ სისტემებზე ამაღლებით ბედნიერების მოპოვების ისწრაფებისაგან უნდა განთავისუფლდეს. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, უბრალოდ უზენაესი უფლის დასაკმაყოფილებლად, მატერიალური სარგებლის ყოველგვარი სურვილების გარეშე შესრულებულ შრომას, ბჰაკტი ეწოდება. ბჰაკტი არის აგრეთვე ნიშკარმა, ანუ კარმიული საქმიანობის შედეგებისაგან განთავისუფლება. ბჰაკტის და ნიშკარმას ერთი და იმავე საფეხური უჭირავს, თუმცა ერთგული სამსახური და კარმიული საქმიანობა ერთი შეხედვით ერთი და იგივე ჩანს.

შეიძლება ისე მოხდეს, რომ პრაჰლადა მაჰარაჯას მიერ გამოცხადებული ცხრავე პროცესი, რომლებიც მან ნარადა მუნისაგან შეისწავლა, ერთგული სამსახურის შესასრულებლად საჭირო არ იყოს; თუკი ერთგული ამ ცხრიდან მხოლოდ ერთს ასრულებს განუხრელად, მას შეუძლია ღმრთეების უზენაესი პიროვნების წყალობის მოპოვება. ზოგჯერ ისეც არის, რომ როდესაც პიროვნება ამ პროცესთაგან ერთს ასრულებს, დანარჩენი პროცესები შერეულია მასში. ამაში ერთგულისათვის ცუდი არაფერია. როდესაც ერთგული ცხრიდან ნებისმიერ პროცესს ასრულებს (ნავა-ლაკშანა), ეს სავსებით საკმარისია და რვა დანარჩენ პროცესსაც მოიცავს. ახლა კი ცალ-ცალკე განხივიხოთ ეს ცხრა პროცესი.

1) შრავანამ, ანუ უფლის წმინდა სახელის მოსმენა (შრავანამ) ერთგული სამსახურის დასაწყისია. თუმცა ამ ცხრა პროცესიდან თითოეულის შესრულება
შეიძლება საკმარისი იყოს, მაგრამ ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით უფლის წმინდა სახელის გალობა დასაწყისი გახლავთ. უფრო მეტიც, იგი არსებითია. როგორც უფალმა შრი ჩაიტანია მაჰაპრაბჰუმ განაცხადა: ჩეტო-დარპანა-მარჯანამ – უფლის წმინდა სახელის გალობით პიროვნება სიცოცხლეზე მატერიალური შეხედულებისაგან იწმინდება, რაც მატერიალური ბუნების ბილწი მოდუსებითაა აღმოცენებული. როდესაც გულის სიღრმიდან ეს სიბილწე იწმინდება, პიროვნებას შეუძლია ღმრთეების უზენაესი პიროვნების ფორმა შეიცნოს – იშვარაჰ პარამაჰ კრიშნაჰ საჩ-ჩიდ-ანანდა-ვიგრჰაჰაჰ. ამდენად, უფლის წმინდა სახელის მოსმენით, პიროვნება უფლის პიროვნული ფორმის გაგების სიბრტყემდე აღწევს. უფლის ფორმის შეცნობის შემდეგ, მას შეუძლია მისი ტრანსცენდენტური თვისებებიც შეიცნოს, და ამის შემდეგ მას უფლის თანამგზავრების გაგება შეუძლია. ამგვარად ერთგული სულ უფრო და უფრო მაღლა მიწევს უფლის სრულ გაგებამდე, როცა იგი უფლის წმინდა სახელის, ტრანსცენდენტური ფორმისა და თვისებების შეცნობით იღვიძებს. ამიტომ პროცესი ქრონოლოგიურად ასეთია: შრავანამ კირტანამ ვიშნოჰ. ქრონოლოგიური გაგების იგივე პროცესსა აქვს ადგილი გალობისა და მოგონების შემთხვევაში. როდესაც წმინდა სახელის, ფორმის, თვისებებისა და ატრიბუტების შესახებ გალობა წმინდა ერთგულის ბაგეებიდან მოისმის, მისი მოსმენა და გალობა ფრიად სასიამოვნოა. შრილა სანატანა გოსვამიმ ჩვენ თვალთმაქცი ერთგულის ან არაერთგულის გალობის მოსმენა აგვიკრძალა.

"შრიმად-ბჰაგავატამის” მოსმენა მოსმენის ყველაზე მნიშვნელოვან პროცესად ითვლება. "შრიმად-ბჰაგავატამი” წმინდა სახელის ტრანსცენდენტური გალობითაა
გაჯერებული, და ამიტომ "შრიმად-ბჰაგავატამის” გალობა და მოსმენა ტრანსცენდენტურ ნექტარსაც მოიცავს. უფლის ტრანსცენდენტური წმინდა სახელის მოსმენა და გალობა ერთგულის მიზიდულობის მიხედვით შეიძლება მოხდეს. პიროვნებას შეუძლია იგალობოს უფალი კრიშნას წმინდა სახელი, ან უფალი რამას ან ნრისიმჰადევას წმინდა სახელი (რამადი-მურტიშუ კალა-ნიიამენა ტიშთჰან). უფალს ურიცხვი ფორმა და სახელი აქვს, და ერთგულებს შეუძლიათ თავიანთი მიზიდულობის მიხედვით, გარკვეულ ფორმაზე მოახდინონ მედიტაცია და ასე იგალობონ წმინდა სახელი. საუკეთესოა, როცა წმინდა სახელს, ფორმას და სხვ. ისეთი წმინდა ერთგულისაგან ისმენ, რომელიც მსმენელის დონისაა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ის, ვინც კრიშნაზეა მიჯაჭვული, უნდა გალობდეს და ისმენდეს ისეთი წმინდა ერთგულების მეთვალყურეობის ქვეშ, რომლებსაც ასევე იზიდავთ უფალი კრიშნა. იგივე პრინციპი ეხება იმ ერთგულებს, რომელთაც უფალი რამა, უფალი ნრისიმჰა და უფლის სხვა ფორმები ხიბლავთ. ვინაიდან კრიშნა უფლის უმაღლესი ფორმაა (კრიშნას ტუ ბჰაგავან სვაიამ), უმჯობესია უფალი კრიშნას სახელის, ფორმისა და გართობების შესახებ ისეთი რეალიზებული ერთგულისაგან ვისმინოთ, ვისაც განსაკუთრებით იზიდავს უფალი კრიშნას ფორმა. "შრიმად-ბჰაგავატამში”, დიადმა ერთგულებმა, როგორიცაა შუკადევა გოსვამი, ყველაფერ უფრო დაწვრილებით კრიშნას წმინდა სახელი, ფორმა და თვისებები აღწერეს. თუკი პიროვნება უფლის წმინდა სახელის, ფორმისა და გართობების შესახებ არ ისმენს, იგი ერთგული სამსახურის დანარჩენ პროცესებს სწორად ვერ გაიგებს. ამიტომ შრი ჩაიტანია მაჰაპრაბჰუ კრიშნას სახელის გალობას გვირჩევს. პარამ ვიჯაიატე შრი-კრიშნა-სანკირტანამ. თუკი კაცს ბედი ისე გაუღიმებს, რომ რეალიზებული ერთგულებისაგან მოისმენს გალობას, მაშინ იგი იოლად მიაღწევს წარმატებას ერთგული მსახურების გზაზე. ამიტომ უფლის წმინდა სახელის, ფორმისა და გართობების შესახებ მოსმენას არსებითი მნიშვნელობა ენიჭება.

"შრიმად-ბჰაგავატამში” (1.5.11) ასეთი ლექსი არსებობს:

ტად-ვაგ-ვისარგო ჯანატაგჰა-ვიპლავო
იასმინ პრატი-შლოკამ აბადდჰავატი აპი
ნამანი ანანტასია იაშო-'ნკიტანი იატ
შრინვანტი გაიანტი გრინანტი სადჰავაჰ

“ლექსებს, რომლებიც ანანტადევას, უსაზღვრო უზენაესი უფლის სახელს,
ფორმასა და თვისებებს აღწერს, შეუძლია მთელი სამყაროს ყველა ცოდვითი რეაქცია გააქარწყლოს. ამიტომ ეს ლექსები არასწორადაც რომ იყოს შედგენილი, ერთგულები ისმენენ, აღწერენ და ჭეშმარიტად და სარწმუნოდ აღიარებენ მათ.” ამასთან დაკავშირებით, შრიდჰარა სვამიმ აღნიშნა, რომ წმინდა ერთგული სარგებლობს სხვა წმინდა ერთგულთან ურთიერთობის შესაძლებლობით და ცდილობს მისგან უფლის წმინდა სახელის, ფორმისა და თვისებების შესახებ მოისმინოს. თუკი ასეთი შესაძლებლობა არ ექნა, იგი მარტო იგალობებს და მოისმენს უფლის სახელს.

2) კირტანამ. ზემოთ აღწერილი იყო წმინდა სახელის მოსმენის შესახებ. ახლა კი შევეცადოთ წმინდა სახელის გალობის არსის გაგებას. თანმიმდევრულ სიაში ეს ცნება მეორე მუხლი გახლავთ. მოწოდებულია, რომ ასეთი გალობა ხმამაღლა უნდა შესრულდეს. "შრიმად-ბჰაგავატამში”, ნარადა მუნი ამბობს, რომ მოურიდებლად შეუდგა მთელ მსოფლიოში მოგზაურობას და თან უფლის წმინდა სახელს გალობდა. სწორედ ასევე შრი ჩაიტანია მაჰაპრაბჰუმ გვირჩია:

ტრინად აპი სუნიჩენატარორ აპი საჰიშნუნა
ამანინა მანადენაკირტანიიაჰ სადა ჰარიჰ

ერთგული მშვიდად შეძლებს უფლის წმინდა სახელის გალობას, თუკი ბალახზე დაბალი, ხეზე მომთმენი ყველას პატივსმცემელი იქნა. ისე, რომ სხვისაგან პატივისცემის მოლოდინით ჭკუა არ დაკარგოს. ასეთი ღირსებები აადვილებს უფლის წმინდა სახელის გალობას. ტრანსცენდენტური გალობა ყველას იოლად შეუძლია შეასრულოს. მიუხედავად იმისა, ფიზიკურად დავრდომილია ადამიანი თუ არა, დაბალი სტატუსი უკავია, მატერიალური თვალსაზრისით არავითარი ღირსება არ გააჩნია, ან ძალიან ცოტა ღვთისმოსავი საქმიანობა აქვს შესრულებული, წმინდა სახელის გალობა მას მაინც სიკეთეს მოუტანს. არისტოკრატიულ ოჯახში დაბადება, მაღალი განათლება, ლამაზი სხეულის გარეგნობა, სიმდიდრე და ღვთისმოსავი საქმიანობა სრულიად არაა საჭირო სულიერ ცხოვრებაში წინსვლისათვის, ვინაიდან აქ საკმარისია წმინდა სახელის გალობა და ამ გზით იოლად შეიძლება წინსვლა. ავტორიტეტული წყაროდან – ვედური ლიტერატურიდან ვგებულობთ, რომ განსაკუთრებით ამ ეპოქაში – კალი-იუგაში, ხალხი ჩვეულებრივ ცოტა ხანს ცოცხლობს, უაღერსად ცუდი ჩვევები აქვს, რაც ერთგული სამსახურის არავტორიტეტული მეთოდების მიღებისკენ მიესწრაფვის. უფრო მეტიც, ისინი ყოველთვის შეწუხებულნი არიან მატერიალური პირობების გამო და უბედურნი არიან. ასეთ პირობებში, სრულიად შეუძლებელია ისეთი პროცესების შესრულება, როგორიცაა იაჯნა, დანა, ტაპაჰ და კრიია – მსხვერპლშეწირვება, ქველმოქმედება და სხვ. ამიტომ გვეძლევა რჩევა:

ჰარერ ნამა ჰარერ ნამაჰარერ ნამაივა კევალამ
კალაუ ნასტი ევა ნასტი ევანასტი ევაგატირ ანიათჰა

“ჩხუბისა და პირმოთნეობის ამ ეპოქაში, განთავისუფლების ერთადერთი გზა უფლის წმინდა სახელის გალობაა. არ არსებობს სხვა გზა. არ არსებობს სხვა გზა. არ არსებობს სხვა გზა.” უბრალოდ უფლის წმინდა სახელის გალობით სრულყოფილად შეიძლება სულიერ ცხოვრებაში წინსვლა. დანარჩენ ეპოქებში, წმინდა სახელის გალობა ასეთივე ძალისაა, მაგრამ იგი განსაკუთრებით ძლიერია ამ ეპოქაში, კალი-იუგაში. კირტანად ევა კრიშნასია მუკტა-სანგაჰ პარამ ვრაჯეტ: უბრალოდ კრიშნას წმინდა სახელის გალობით, პიროვნება თავისუფლდება და შინ, ღმრთეებასთან ბრუნდება. ამიტომ, თუკი პიროვნება ერთგული სამსახურის სხვა პროცესებს იყენებს, მან წმინდა სახელის გალობა სულიერ ცხოვრებაში წინსვლის მთავარ მეთოდად უნდა გაიხადოს. იაჯნაიჰ სანკირტანა-პრაიაირ იაჯანტი ჰი სუმედჰასაჰ: მათ, ვისაც მახვილი გონება აქვთ, უფლის წმინდა სახელთა გალობის ამ პროცესს უნდა მისდიონ. მაგრამ არ შეიძლება გალობის სხვადასხვა სახეების გამოგონება. ერთგული სერიოზულად უნდა შეუდგეს წმინდა სახელის გალობას ისე, როგორც ეს წმინდა წერილებშია რეკომენდირებული: ჰარე კრიშნა, ჰარე კრიშნა, კრიშნა კრიშნა, ჰარე ჰარე/ ჰარე რამა, ჰარე რამა, რამა რამა, ჰარე ჰარე.

უფლის წმინდა სახელის გალობისას, საჭიროა ათი სახის შეურაცხყოფის თავიდან არიდება. სანატ-კუმარასაგან ვგებულობთ, რომ თუნდაც პიროვნება, რომ მრავალი სასტიკი შეურაცხყოფას ჩაიდინოს, იგი შეურაცხყოფებით სავსე სიცოცხლისაგან განთავისუფლდება, თუკი უფლის წმინდა სახელს თავს შეაფარებს. უფრო მეტიც, თუკი ადამიანი არაფრით განსხვავდება ორფეხა ცხოველისაგან, ისიც განთავისუფლდება, თუკი უფლის წმინდა სახელის თავის შეფარების გზით. ამიტომ დიდი სიფრთხილეა საჭირო, რომ უფლის წმინდა სახელის ლოტოსის ტერფებს შეურაცხყოფა არ მივაყენოთ. შეურაცხყოფები რამდენიმე სახისაა: ა) დაგმო ერთგული, განსაკუთრებით კი ის ერთგული, ვინც წმინდა სახელის დიდების გავრცელებითაა დაკავებული, ბ) უფალი შივას ან ნებისმიერი სხვა ნახევარღმერთის სახელი ისევე ძლიერად ჩათვალო, როგორიცა ღმრთეების უზენაესი პიროვნების წმინდა სახელია (არავინაა ღმრთეების უზენაესი პიროვნების თანასწორი და არც არავინაა მასზე მაღალი), გ) სულიერი მოძღვრის მითითებებს არ დაემორჩილო, დ) დაგმო ვედური ლიტერატურა და ის ლიტერატურა, რომელიც ვედური ნაწარმოებების მიხედვითაა შედგენილი, ე) იმის თქმა, რომ უფლის წმინდა სახელის დიდება გადაჭარბებაა, ვ) წმინდა სახელისათვის განსხვავებული განმარტების მიცემა, ზ) წმინდა სახელის გალობის ძალის იმედით ცოდვილი საქმიანობის ჩადენა, თ) წმინდა სახელის გალობის ღვთისმოსავ საქმიანობასთან შედარება, ი) წმინდა სახელის დიდების სწავლება მისთვის, ვისაც წმინდა სახელის გალობა არ ესმის, კ) არ გამოიღვიძოს წმინდა სახელის გალობისადმი ტრანსცენდენტურმა მიჯაჭვულობამ, ამდენი სულიერი მითითების მოსმენის შემდეგაც კი.

არც ერთი ამ შეურაცხყოფის მონანიება არ შეიძლება. ამიტომ გვირჩევენ, რომ წმინდა სახელის ტერფთა შეურაცხმყოფელმა დღეში ოცდაოთხივე საათის
განმავლობაში განუწყვეტლივ იგალობოს წმინდა სახელი. წმინდა სახელის მუდმივი გალობა მას შეურაცხყოფებისაგან გაანთავისუფლებს, და შემდეგ იგი თანდათანობით ამაღლდება ტრანსცენდენტურ საფეხურზე, სადაც წმინდა სახელის წმინდად გალობას შეძლებს და ამით ღმრთეების უზენაესი პიროვნების მოყვარული გახდება.

რენომენდირებულია, რომ შეურაცხმყოფელმა მაინც უნდა განაგრძოს წმინდა სახელის გალობა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, წმინდა სახელის გალობა კაცს
შეურაცხყოფებისაგან ათავისუფლებს. წიგნში, რომელსა "ნამა-კაუმუდი” ჰქვია, რეკომენდირებულია, რომ თუკი პიროვნება ვაიშნავის ლოტოსის ტერფებს შეურაცხყოფას აყენებს, იგი ამ ვაიშნავს უნდა დაემორჩილოს და პატიება სთხოვოს; ამის მსგავსად, თუკი ვინმე წმინდა სახელის გალობისას შეურაცხყოფებს ჩადის, იგი წმინდა სახელს უნდა დაემორჩილოს და ამით მისი შეურაცხყოფებისაგან განთავისუფლდება. ამასთან დაკავშირებით, დაკშამ უფალ შივას ასე მიმართა: "მე არ ვიცოდი შენი დიდება, და ამიტომ შენ ლოტოსის ტერფებს საჯაროდ შეურაცხყოფა მივაყენე. მაგრამ შენ იმდენად კეთილი ხარ, რომ ჩემს მიერ მოყენებული შეურაცხყოფა ყურად არ იღე. ამის ნაცვლად, როცა შენთვის ბრალდების გამო ვეცემოდი, შენ შენი მოწყალე მზერით გადამარჩინე. შენ ყველაზიე დიადი ხარ. გთხოვ მაპატიო და შენივე ამაღლებული თვისებებით იყავ კმაყოფილი.”

ერთგული მეტად მორჩილი და თავმდაბალი უნდა იყოს, გულწრფელად უნდა გამოხატოს თავისი სურვილები და წმინდა სახელის სადიდებელი ლოცვები იგალობოს, როგორიცაა აიი მუკტა-კულაირ უპასია მანამ და ნივრიტტა-ტარშაირ უპაგიიამანად. ერთგულმა ეს ლოცვები უნდა იგალობოს, რათა წმინდა სახელის ლოტოსის ტერფების შეურაცხყოფებისაგან განთავისუფლდეს.

3) სმარანამ. მოსმენისა და გალობის პროცესების რეგულარულად შესრულების შემდეგ, და მას მერე, როცა ერთგულის გული განიწმინდება, მოწოდებულია სმარანამ, მოგონება. "შრიმად-ბჰაგავატამში” (2.1.11) შუკადევა გოსვამი მაჰარაჯა პარიკშიტს ეუბნება:

ეტან ნირვიდიამანანამიჩჩჰატამ აკუტო-ბჰაიამ
იოგინამ ნრიპა ნირნიტამჰარერ ნამანუკირტანამ

“ო, მეფეო, დიადმა იოგებმა, რომელთაც სრულიად განუდგნენ ყოველგვარ მატერიალურ კავშირებს, მათ, ვისაც ყოველი მატერიალური განცხრომა სურთ და მათ, ვინც ტრანსცენდენტური ცოდნის წყალობით თვითკმაყოფილნი არიან, უფლის წმინდა სახელი მუდამ უნდა იგალობონ.” ღმრთეების უზენაეს პიროვნებას სხვადასხვა დამოკიდებულების მიხედვით, არსებობს სხვადასხვა სახის ნამანუკირტანმ, წმინდა სახელის გალობა. ამრიგად, სხვადასხვა დამოკიდებულებასა და გემოვნებას, ხუთი სახის მოგონება შეესაბამება. ესენია: ა) უფლის გარკვეული ფორმის თაყვანისცემის გამოკვლევა, ბ) ჭკუის ერთ საგანზე კონცენტრაცია და ყველა დანარჩენი საგნიდან ჭკუის ქმედებების: ფიქრის, გრძნობისა და ნებელობის ჩამოცილება, გ) უფლის კონკრეტულ ფორმაზე კონცენტრაცია (ამას მედიტაცია ეწოდება), დ) გამუდმებით უფლის ფორმაზე კონცენტრაცია (ამას დჰრუვანუსმრიტი, ანუ სრულყოფილი მედიტაცია ეწოდება), და ე) გარკვეულ ფორმაზე კონცენტრაციის სასიამოვნო სურვილის გამოღვიძება (ამას სამადჰი, ანუ ტრანსი ჰქვია). გარკვეულ პირობებში უფლის გარკვეულ გართობებზე ჭკუის კონცენტრაციას მოგონება ჰქვია. ამიტომ პიროვნების დამოკიდებულების შესაბამისად, სამადჰი, ანუ ტრანში ხუთი სხვადასხვა სახით შეიძლება განხორციელდეს. კონკრეტულად, ნეიტრალულ საფეხურზე მყოფი ერთგულების ტრანსს ჭკუის კონცენტრაცია ეწოდება.

4) პადა-სევანამ. ერთგულის გემოსა და ძალის შესაბამისად, მოსმენას, გალობასა და მოგონებას პადა-სევანამ შეიძლება მოჰყვეს. მოგონების სრულყოფილება მაშინ მიიღწევა, როცა ერთგული გამუდმებით უფლის ლოტოსის ტერფებზე ფიქრობს. უფლის ლოტოსის ტერფებზე ფიქრისადმი ძლიერ მიჯაჭვულობას პადა-სევანამ ეწოდება. როდესაც ერთგული განსაკუთრებით პროცეს პადა-სევანამს მიჰყება, ეს პროცესი თანდათანობით სხვა პროცესებსაც მოიცავს, როგორიცაა უფლის ფორმის ნახვა, უფლის ფორმის შეხება, უფლის ფორმის ან ტაძრის გარშემოვლა, უფლის ფორმების სანახავად და განგას ან იამუნაში განსაბანად ისეთი ადგილების მოვლა, როგორიცაა ჯაგანნათჰა პური, დვარაკა და მათჰურა. განგანში განბანასა და წმინდა ვაიშნავის მსახურებას აგრეთვე ტადიია-უპასანამ ეწოდება. ესეც პადა-სევანაა. სიტყვა ტადიია "უფალთან დაკავშირებულს” ნიშნავს. ვაიშნავის, ტულასის, განგანსა და იამუნას მსახურება პადა-სევანამს მიეკუთვნება. პადა-სევანამის ყველა ეს პროცესი სულიერ ცხოვრებაში სწრაფ წინსვლას უწყობს ხელს.

5) არჩანამ. პადა-სევანამის შემდეგ მოდის არჩანამ, რაც ღვთაების თაყვანისცემას ნიშნავს. თუკი ვინმეს არჩანამ აინტერესებს, მან ჭეშმარიტი სულიერი მოძღვარის ზედამხედველობით უნდა შეისწავლოს ეს პროცესი. არჩანას თაობაზე მრავალი წიგნი არსებობს, განსაკუთრებით კი "ნარადა-პანჩარატრა”. ამ ეპოქაში, არჩანას, ღვთაების თაყვანისცემისათვის განსაკუთრებით "ნარადა-პანჩარატრას” სისტემაა მოწოდებული. არსებობს არჩანას ორი სისტემა – 1) ბჰაგავატა სისტემა და 2) პანჩარატრიკი სისტემა. "შრიმად-ბჰაგავატამში” პანჩარატრიკის რეკომენდაციას ვერ ვხვდებით, ვინაიდან ამ კალი-იუგაში, ღვთაების თაყვანისცემის გარეშეც კი, უბრალოდ მოსმენით, გალობით, უფლის ლოტოსის ტერფების მოგონებითა და თაყვანისცემითაც კი ყველაფერი სრულყოფილად შეიძლება განხორციელდეს. რუპა გოსვამი ამბობს:

შრი-ვიშნოჰ შრავანე პარიკშიდ აბჰავად ვაიიასაკიჰ კირტანე
პრაჰლადაჰ სმარანე ტად-ანგჰრი-ბჰაჯანე ლაკშმიჰ პრითჰუჰ პუჯანე
აკრურას ტვ აბჰივანდანე კაპი-პატირ დასიე 'თჰა საქჰიე 'რჯუნაჰ
სარვასვატმა-ნივედანე ბალირ აბჰუტ კრიშნაპტირ ეშამ პარამ

“მაჰარაჯა პარიკშიტმა ხსნას უბრალოდ მოსმენით მიაღწია, ხოლო შუკადევა გოსვამიმ ხსნა ოდენ გალობის შედეგად მოიპოვა, პრაჰლადა მაჰარაჯამ ხსნას უფლის მოგონებით მოიპოვა. ბედის ქალღმერთმა, ლაკშმიდევიმ, სრულყოფილებას უფლის ლოტოსის ტერფების თაყვანისცემით მიაღწია. პრითჰუ მაჰარაჯამ ხსნას უფლის ღვთაების თაყვანისცემით წყალობით მიაღწია. აკრურამ ხსნას ლოცვების აღვლენით მიაღწია, ჰანუმანმა – მსახურებით, არჯუნამ – უფალთან დამეგობრებით, ხოლო ბალი მაჰარაჯამ ყველაფრის უფლის სამსახურისათვის გაღებით მიაწიეს.” უფლის ყველა ეს ერთგული ერთ-ერთი პროცესით ემსახურებოდა უფალს, მაგრამ ყოველმა მათგანმა ხსნას მიაღწია და შინ, ღმრთეებასთან დაბრუნდა. ეს "შრიმად-ბჰაგავატამშია” განმარტებული.

ამიტომ რეკომენდირებულია, რომ ინიცირებულმა ერთგულებმა ტაძარში ღვთაებას თაყვანი სცენ და ამით "ნარადა-პანჩარატრას” პრინციპები დაიცვან. ღვთაების თაყვანისცემა განსაკუთრებით რეკომენდირებულია მეოჯახე ერთგულებისათვის, ვისაც მატერიალური სიმდიდრე აქვთ. მდიდარ მეოჯახე ერთგულს, რომელიც თავისსავე ოფლით ნაშოვნ ფულს უფლის სამსახურში არ იყენებს, ძუნწი ჰქვია. ღვთაების თაყვანისცემისათვის დაქირავებული ბრაჰმანების დასაქმება არ შეიძლება. თუკი პირვონება პირადად არ სცემს თაყვანს ღვთაებას, და დაქირავებულ მსახურებს იყენებს, მას ზარმაცი ჰქვია, და ღვთაებისადმი მისი თაყვანისცემა ხელოვნურია. მდიდარ მეოჯახეს ღვთაების თაყვანისცემისათვის მდიდრული საგნების შეძენა შეუძლია, და ამიტომ მეოჯახე ერთგულებისათვის ღვთაების თაყვანისცემა აბსოლუტურად აუცილებელი რამ გახლავთ. კრიშნას ცნობიერების ჩვენს მოძრაობაში არიან ბრაჰმაჩარები, გრიჰასთჰები, ვანაპრასთჰები და სანნიასები, მაგრამ ტაძარში ღვთაების თაყვანისცემას განსაკურთებით მეოჯახეები ასრულებენ. ბრაჰმაჩარებს შეუძლიათ სანნიასებს საქადაგოდ გაჰყვნენ, ხოლო ვანაპრასთჰები შემდეგი საფეხურის, განდეგილის ცხოვრების წესის, სანნიასასათვის უნდა მოემზადონ. მაგრამ გრიჰასთჰა ერთგულები ჩვეულებრივ მატერიალური საქმიანობით არიან დაკავებულნი, და ამიტომ თუკი ისინი ღვთაების თაყვანისცემით არ იქნენ დაკავებულნი, დაცემა განაღდებული აქვთ. ღვთაების თაყვანისცემა წესების ზუსტად შესრულებას ნიშნავს. ეს ერთგულ სამსახურში სიმტკიცეს მიანიჭებს ერთგულს. ჩვეულებრივ მეოჯახეებს შვილები ჰყავთ, მაშინ მეოჯახეთა ცოლებმა შვილებს უნდა მოუარონ, ისევე როგორც გამზრდელი ქალები უვლიან ბავშვებს საბავშვო ბაღში.

გრიჰასთჰა ერთგულებმა სულიერი მოძღვრის მიერ მოცემული შესაფერისი ზომებისა და მითითების თანახმად უნდა შეასრულონ არჩანა-ვიდჰი, ანუ ღვთაების თაყვანისცემა. მათ შესახებ, ვისაც ტაძარში ღვთაების თაყვანისცემა არ შეუძლიათ, "აგნი პურანაში” შემდეგი სიტყვებია ნათქვამი. ნებისმიერმა მეოჯახე ერთგულმა, რომელსაც ღვთაების თაყვანისცემა არ შეუძლია, ღვთაების თაყვანისცემას მაინც უნდა ხედავდეს, და ამგვარად მანაც შეიძლება გარკვეულ წარმატებას მიაღწიოს. ღვთაების თაყვანისცემის განსაკუთრებული დანიშნულება ისაა, რომ პიროვნება ყოველთვის წმინდა და სუფთა ამყოფოს. გრიჰასთჰა ერთგულები სიწმინდის ნამდვილი მაგალითები უნდა იყვნენ.

ღვთაების თაყვანისცემა მოსმენასა და გალობასთან ერთად უნდა მიმდინარეობდეს. ამიტომ ყოველ მანტრას წინ სიტყვა ნამაჰ უძღვის. ყველა მანტრაში განსაკუთრებული პოტენციაა ჩაქსოვილი, რომლითაც გრიჰასთჰა ერთგულებმა უნდა ისარგებლონ. არსებობს მრავალი მანტრა, რომელთაც სიტყვა ნამაჰ უსწრებს წინ, მაგრამ თუკი პიროვნება უფლის წმინდა სახელს გალობს, იგი მრავალჯერ მიიღებს ნამაჰ გალობის შედეგებს. უფლის წმინდა სახელის გალობით, ღმრთეების სიყვარულის საფეხურის მიღწევა შეიძლება. შეიძლება ვინმემ იკითხოს, მაშინ რა აზრი აქვს ინიციაციის მიღებას? პასუხი ისაა, რომ თუმცა წმინდა სახელის გალობს საკმარისია იმისათვის, რომ სულიერ ცხოვრებაში ღმრთეების სიყვარულის საფეხურამდე აღმართოს ერთგული, მატერიალური სხეულის გამო მაინც უწმინდურებისადმი მიდრეკილია. ამიტომაც, არჩანა-ვიდჰის განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება. ამ მიზნით აუცილებელია რეგულარულად ვისარგებლოთ როგორც ბჰაგავატა პროცესით, ასევე პანჩარატრიკი პროცესით.

ღვთაების თაყვანისცემას ორი განაყოფი აქვს, სახელდობრ წმინდა და კარმიულ საქმიანობას შერეული. მისთვის, ვინც სიმტკიცეს მიაღწია, ღვთაების თაყვანისცემა აუცილებელია. ღვთაების თაყვანისცემის პროცესში შედის აგრეთვე სხვადასხვა დღესასწაულების დაცვა, როგორიცაა შრი ჯანმაშ‡ამი, რამა-ნავამი და ნრისიმჰა-ჩატურდაში. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მეოჯახე ერთგულებისათვის ასეთი დღესასწაულების დაცვა აუცილებელია.

ახლა მოდით ღვთაების თაყვანისცემის შეურაცხყოფათა სახეები განვიხილოთ: ა) ტაძარში ფეხსაცმლით ან ტახტრევანზე დამჯდარი შესვლა, ბ) არ დაიცვა დაწესეული დღესასწაულები, გ)ღვთაების წინაშე ქედის მოხრისაგან თავის არიდება, დ) ლოცვების აღვლენა უწმინდურ მდგომარეობაში, როგორიცაა ჭამის შემდეგ ხელ-პირის დაუბანლობა, ე) ცალი ხელით ქედის მოხრა, ვ) პირდაპირ ღვთაების წინაშე დატრიალება, ე) ღვთაების მიმართულებით ფეხის გაშვერა, ვ) ღვთაების წინაშე ჯდომისას ხელებით იდაყვების დაჭერა, ზ) ღვთაების წინაშე წოლა, თ) ღვთაების წინაშე ჭამა, ი) ღვთაების წინაშე სიცრუე, კ) ღვთაების წინაშე ვინმესადმი ხმამაღლა მიმართვა, ლ) ღვთაების წინაშე უაზრო თემაზე საუბარი, მ) ღვთაების წინაშე ყვირილი, ნ) ღვთაების წინაშე კამათი, ო) ღვთაების წინაშე ვინმეს გაკიცხვა, პ) ღვთაების წინაშე ვინმეს მიმართ წყალობის გამოჩენა, ჟ) ღვთაების წინაშე უხეში სიტყვებით ლაპარაკი, რ) ღვთაების წინაშე შალის მოსასხამის ტარება, ს) ღვთაების წინაშე ვინმესათვის შეურაცხყოფის მიყენება, ტ) ღვთაების წინაშე სხვა ვინმეს თაყვანისცემა, უ) ღვთაების წინაშე ქუჩური ენით ლაპარაკი, ფ) ღვთაების წინაშე ჰაერის გაფუჭება, ქ) შესაძლებელობის მიუხედავად, ღვთაების მდიდრული თაყვანისცემის თავიდან არიდება, ღ) იმის ჭამა, რაც ღვთაებისათვის არ იყო შეთავაზებული, ყ) შეურაცხყოფაა ისიც, როცა წელიწადის დროის მიხედვით ახალ ხილს არ შესთავაზებ ღვთაებას, შ) ღვთაებისათვის უკვე გამოყენებული ან ვინმეს ნაჭამი საჭმლის მირთმევა (სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სანამ საჭმელს ღვთაებას არ შეთავაზებენ, იგი არავინ არ უნდა გასინჯოს), ჩ) ღვთაებასთან ზურგით ჯდომა, ც) ღვთაების წინაშე სხვათათვის ქედის მოხრა, ძ) სათანადო ლოცვები წარმოუთქმელობა სულიერი მოძღვრისათვის ქედის მოხრისას, წ) ღვთაების წინაშე საკუთარი თავის შექება, და ჭ) ნახევარღმერთების შეურაცხყოფა. ღვთაების თაყვანისცემისას აუცილებელია, ამ ოცდათორმეტი შეურაცხყოფის თავიდან არიდება.

"ვარაჰა პურანაში” შემდეგი ცოდვებია ჩამოთვლილი: ა) მდიდარი კაცის სახლში ჭამა, ბ) ღვთაების ოთახში სიბნელეში შესვლა, გ) ღვთაების თაყვანისცემა მარეგულირებელი წესების დაცვის გარეშე, დ) ტაძარში ხმის ამოუღებლად შესვლა, ე) იმ პროდუქტების შეგროვნება, რომლებიც ძაღლმა იხილა, ვ) ღვთაების თაყვანისცემისას სიჩუმის დარღვევა, ზ) ღვთაების თაყვანისცემისას საპირფარეშოში წასვლა, თ) ჩინარის შეთავაზება ყვავილის გარეშე, ი) აკრძალული ყვავილებით ღვთაების თაყვანისცემა, კ) თაყვანისცემის დაწყება კბილების გაუწმენდად, ლ) სქესობრივი აქტის შემდეგ თაყვანისცემის დაწყება, მ) ლამპარის, გვამის ან მენსტრუალურ პერიოდში ქალის შეხება, წითელი ან მოლურჯო, გაურეცხავი ტანსაცმლის, სხვისი ან ლაქიანი ტანსაცმლის ჩაცმა. დანარჩენი სახის შეურაცხყოფებია გვამის ნახვის შემდეგ ღვთაების თაყვანისცემა, ღვთაების წინაშე ჰაერის გაფუჭება, ღვთაების წინაშე განრისხება, კრემატორიუმიდან დაბრუნებისთანავე ღვთაების შეხება. ჭამის შემდეგ, ღვთაების თაყვანისცემა არ შეიძლება, მანამ, სანამ საჭმელი მონელებული არ იქნა, ღვთაების შეხება ან რაიმე სახის ღვთაების თაყვანისცემა არ არის დაშვებული საფლორის* ზეთის ან ასაფეტიდას ჭამის შემდეგაც.

*ჩარტჰამუს ტინქტორიუს, ბალახი, რომლის თესლებისგან მიღებული ზეთიც გამოიყენება დ მედიცინაში, ქსოვილების შესაღებად და სხვ. (მთარგ. შენ.)

სხვაგან, შემდეგი სახის შეურაცხყოფებია ჩამოთვლილი: ა) ვედური ლიტერატურის დანაწესების წინააღმდეგ ყოფნა ან თუნდაც გულში "შრიმად-ბჰაგავატამისადმი” უპატივცემულო დამოკიდებულება, ხოლო გარეგნულად მისი პრინციპების ყალბად აღიარება, ბ) განსხვავებული აზრის მქონე შასტრების შემოღება, გ) ღვთაების წინაშე ბეთელის ფოთლის და ნაყოფის ღეჭვა, დ) ღვთაებისათვის შესათავაზებელი ყვავილების ფოთოლზე სასაქმელები ზეთის შენახვა, ე) ღვთაების თაყვანისცემა შუადღისას, ვ) ღვთაების თაყვანისცემისათვის საკურთხეველზე ან იატაკზე (დასაფენის გარეშე) ჯდომა, ზ) ღვთაების დაბანისას მარცხენა ხელით შეხება, თ) გამხმარი ან ნახმარი ყვავილებით ღვთაების თაყვანისცემა, ი) ღვთაების თაყვანისცემისას გადაფურთხება, კ) ღვთაების თაყვანისცემის დროს საკუთარი თავის განდიდება, ლ) არასწორი ხაზებით შუბლზე ტილაკის წასმა, მ) ტაძარში ფეხის დაუბანლად შესვლა, ნ) არაინიცირებული პიროვნების მიერ მომზადებული საჭმლის შეთავაზება ღვთაებისათვის, ო) ღვთაების თაყვანისცემა და მისთვის ბჰოგას შეთავაზება ისე, რომ ამას არაინიცირებული პიროვნება ან არა-ვაიშნავი ხედავდეს, პ) ღვთაებისათვის თაყვანისცემის შეთავაზება ვაიკუნთჰას ღვთაებების, მაგალითად, განეშას თაყვანისცემის გარეშე, ჟ) ოფლდენისას ღვთაების თაყვანისცემა, რ) ღვთაებისადმი შეთავაზებულ ყვავილებზე უარის თქმა, ს) უფლის წმინდა სახელზე აღთქმის ან ფიცის დადება.

თუკი რომელიმე ადამიანი ერთ-ერთ ამ შეურაცხყოფას მაინც ჩადის, მან "ბჰაგავად-გიტას” თუნდაც ერთი თავი უნდა წაიკითხოს. ეს დადასტურებულია "სკანდა-პურანაში”, "ავანტი-ქჰანდაში”. ამის მსგავსად, არსებობს სხვა გამონათქვამიც, რომ თუკი ვინმე ვიშნუს ათას სახელს კითხულობს, იგი შეიძლება ყველა შეურაცხყოფისაგან განთავისუფლდეს. იმავე "სკანდა-პურანაში”, "რევი-ქჰანდაში” ნათქვამია, რომ ის, ვინც ტულასის ლოცვებს უკითხავს ან ტულასის თესლს თესავს, ასევე ყველა შეურაცხყოფისაგან თავისუფლდება. ამის მსგავსად, შალაგრამა-შილას თაყვანისმცემელიც თავისუფლდება შეურაცხყოფებისაგან. "ბრაჰმანდა პურანაში” ნათქვამია, რომ მან, ვინც თაყვანს სცემს უფალ ვიშნუს, რომელსაც ოთხ ხელში ნიჟარა, დისკო, ლოტოსის ყვავილი და კვერთხი უჭირავს, შეიძლება თავი დააღწიოს ზემოხსენებულ შეურაცხყოფებს. "ადი-ვარაპა პურანაში” ნათქვამია, რომ თაყვანისცემელს, რომელმაც შეურაცხყოფები ჩაიდინა, შეუძლია შაუკარავად ცნობილ წმინდა ადგილას ერთი დღე იმარხულოს და შემდეგ განგაში განიბანოს.

ღვთაების თაყვანისცემის პროცესში, ზოგჯერ ღვთაების ჭკუაში თაყვანისცემაა დაწესებული. "პადმა პურანაში”, "უტტარა-ქჰანდაში” ნათქვამია: "ყველა პიროვნებას შეუძლია თაყვანისცემა ჭკუაში მოახდინოს”. "გაუტამიია ტანტრა” აცხადებს: იმ " სანნიასისათვის, რომელსაც სახლი არა აქვს, რეკომენდირებულია ღვთაების თაყვანისცემა ჭკუაში”. "ნარადა-პანჩარატრაში” უფალი ნარაიანა აცხადებს, რომ ჭკუაში ღვთაების თაყვანისცემას მანასა-პუჯა ეწოდება. ამ ხერხით ოთხი სახის გაჭირვებისაგან განთავისუფლება შეიძლება. ზოგჯერ ჭკუაში თაყვანისცემა შეიძლება დამოუკიდებლად სრულდებოდეს. ავირჰოტრა მუნის, ერთ-ერთი ნავა-იოგენდრას მითითებით, რომელიც "შრიმად-ბჰაგავატამშია” მოცემული, ღვთაების თაყვანისცემა შეიძლება ყველა მანტრის გალობით მოხდეს. შასტრებში რვა სახის ღვთაებაა ნახსენები, და მათ რიცხვში ჭკუაში ღვთაებაც შედის. ამასთან დაკავშირებით, "ბრაჰმა-ვაივარტა პურანა” შემდეგ ამბავს გვიყვება.

დიდი ხნის წინ, ქალაქ პრატიშთჰანა-პურაში, ცხოვრობდა ერთი ბრაჰმანი, რომელიც ღარიბი, მაგრამ გულახდილი ადამიანი იყო. მიუხედავად სიღარიბისა, იგი ბედს მაინც არ უჩიოდა. ერთხელ, ბრაჰმანების წრეში, მან მოისმინა, თუ როგორ ხდება ღვთაების თაყვანისცემა ტაძარში. ამავე კრებაზე, მან შეიტყო, რომ ღვთაების თაყვანისცემა ჭკუაშიც შეიძლება განახორციელოს კაცმა. ამ დღიდან, ბრაჰმანი მდინარე გოდავარიში განიბანა და ჭკუაში ღვთაების თაყვანისცემას მიჰყო ხელი. იგი თავის გონებაში აწკრიალებდა ტაძარს, და შემდეგ წარმოსახვით ოქროს და ვერცხლის ქოთნებით ყველა წმინდა მდინარიდან წყალი მოჰქონდა. იგი თაყვანისცემის ყოველგვარ ძვირფას საგანს აგროვებდა, და ღვთაებას მდიდრულად ეთაყვანებოდა, ყველაფერს ასრულებდა: ღვთაების განბანიდან და არატის ჩატარებამდე. ეს მას დიდ სიხარულს ანიჭებდა. ასე გაატარა მან მრავალი წელი, და ერთხელაც ღვთაების თაყვანისცემისათვის მან საკუთარ ჭკუაში ერბოთი ტკბილი ბრინჯი მოამზადა. მან ტკბილი ბრინჯი ოქროს ლანგარზე მოათავსა და უფალ კრიშნას შეთავაზა, მაგრამ იგრძნო, რომ ტკბილი ბრინჯი ძალიან ცხელი იყო, და ამიტომ თითით შეეხო მას. ტკბილმა ბრინჯმა მყისვე თითი დაწვა და შეწუხდა. სანამ ბრაჰმანი ტკივილს განიცდიდა, ვაიკუნთჰაზე უფალ ვიშნუს სიცილი წასკდა, ბედის ქალღმერთმა კი ჰკითხა თუ რატომ იცინოდა. მაშინ უფალმა ვიშნუმ თავის მხლებლებს იმ ბრაჰმანის ვაიკუნთჰაზე მოყვანა უბრძანა. ასე მიაღწია ბრაჰმანმა განთავისუფლება სამიპიას, ღმრთეების უზენაეს პიროვნებასთან ახლოს ცხოვრების საშუალებას.

6) ვანდანამ. ლოცვები ღვთაების თაყვანისცემის ნაწილს შეადგენს, ამიტომ ისინი შეიძლება დამოუკიდებლად განვიხილოთ ისეთი მუხლებისაგან, როგორიცაა
მოსმენა და გალობა, და ამიტომ აქ მის შესახებ ცალკეა საუბარი. უფალს სასრულო ტრანსცენდენტური თვისებები და დიდებულება აქვს, ადამიანი, რომელზეც სხვადასხვა საქმეებში გამოვლენილი უფლის თვისებები ზეგავლენას ახდენს, ლოცვებს აღუვლენს უფალს. ამით იგი წარმატებას აღწევს. ამასთან დაკავშირებით, შემდეგ შეურაცხყოფათა თავიდან არიდებაა საჭირო: ა) ცალი ხელით ქედის მოხრა, ბ) დაფარული სხეულით ქედის მოხრა, გ) ღვთაებისათვის ზურგის ჩვენება, დ) ღვთაებისადმი მარცხენა მხრიდან ქედის მოხრა, ე) ღვაებასთან ძალიან ახლოს ქედის მოხრა.

7) დასიამ. იმასთან დაკავშირებით, რომ ერთგული უფლის დამხმარედ იქცევა, შემდეგი აზრია გამოთქმული. მრავალზე მრავალი დაბადების შემდეგ იმის გაცნობიერების შემდეგ, რომ მე კრიშნას მარადიული მსახური ვარ, პიროვნებას ამ სამყაროდან სხვების განთავისუფლებაც შეუძლია. თუკი პიროვნება უბრალოდ აგრძელებს ფიქრს იმაზე, რომ იგი კრიშნას მარადიული მსახურია, მას სრული წარმატების მიღწევა შეუძლია, რადგან უბრალოდ ამ სულისკვეთებით მას ერთგული სამსახურის ცხრავე პროცესის შესრულება შეუძლია.

8) საქჰიამ. მეგობარივით უფლის თაყვანისცემასთან დაკავშირებით, "აგასტია-სამჰიტაში” ნათქვამია, რომ ერთგულს, რომელიც შრავანამ და კირტანამის
საშუალებით ერთგულ სამსახურას ასრულებს, ზოგჯერ სურს პირადად იხილოს უფალი, ამ მიზნით იგი ტაძარში სახლდება. კიდევ ერთგან, ასეთ გამონათქვამს ვხვდებით: "ო ჩემო უფალო, უზენაესო პიროვნებავ და მარადიულო მეგობარო, შენ ნეტარებითა და ცოდნით სავსე ხარ, მაგრამ შენ განსაკუთრებით ვრინდავანის მცხოვრებლების მეგობარი გახდი. რა იღბლიანები არიან ეს ერთგულები!” ამ ნათქვამში განსაკუთრებითაა ნახმარი სიტყვა "მეგობარი”, რათა გამოხატოს ძლიერი სიყვარული. ამიტომ მეგობრობა მსახურებაზე უკეთესია. დასია-რასაზე მაღალ საფეხურზებზე, ერთგული ღმრთეების უზენაეს პიროვნებას მეგობრად მიიჩნევს. ეს სრულიად არ არის გასაკვირი, რადგან როდესაც ერთგულს გული იწმინდება, ღმრთეების პიროვნებისადმი სპონტანური სიყვარულის გამოვლინებასთან ერთად თანდათან კლებულობს მისი სწრაფვა ღვთაების თაყვანისცემის სიმდიდრისადმი. ამასთან დაკავშირებით, შრიდჰარა სვამი ახსენებს შრილამა ვიპრას, რომელმაც მადლიერების მისი გრძნობა ამ სიტყვებით გამოხატა: "დაე, ყოველ სიცოცხლეში, კრიშნასთან ამ მეგობრული დამოკიდებულებით ვიყო დაკავშირებული”.

9) ატმა-ნივედანამ. სიტყვა ატმა-ნივედანამ ნიშნავს იმ საფეხურს, როცა ის, ვისაც უფლის მსახურების გარდა სხვა მოტივი არ ამოძრავებს, ყველაფერს უფალს მიანდობს და მის საქმეებს მხოლოდ ღმრთეების უზენაესი პიროვნების დასაკმაყოფილებლად ასრულებს. ასეთი ერთგული ჰგავს ძროხას, რომელსაც პატრონი უვლის. როდესაც პატრონის მზურნველობის ქვეშაა, ძროხა საკუთარი თავის რჩენაზე სრულიად არ ღელავს. ასეთი ძროხა ყოველთვის მისი პატრონის ერთგულია, და დამოუკიდებლად არასდროს მოქმედებს, იგი მუდამ პატრონის სასიკეთოდ იქცევა. ამიტომ ზოგიერთი ერთგული უფლისათვის საკუთარი სხეულის მიძღვნას ატმა-ნივედანამს უწოდებენ, და როგორც "ბჰაკტი-ვივეკას” სახელით ცნობილ წიგნშია ნათქვამი, ზოგჯერ უფლისათვის სულის მიძღვნას ატმა-ნივედანამ ეწოდება. ატმა-ნივედანამის საუკეთესო მაგალითებს ბალი მაჰარაჯასა და ამბარიშა მაჰარაჯაში ვხვდებით. ატმა-ნივედანამ ზოგჯერ დვარაკაში რუკმინიდევის საქციელშიც შეიმჩნევა.