ისტორიები, იგავები, მოთხრობები Options

[san]

მიიღეთ საკუთარი თავი

(ოშო რაჯნეშის გადმოცემით)

სხვა ვერავინ იქნებით, მხოლოდ ის შეგიძლიათ იყოთ, ვინც ხართ. მოეშვით!
არსებობას სწორედ ასეთი სჭირდებით.
ერთხელ მეფე ბაღში შევიდა და ნახა, რომ ხეები და ყვავილები დამჭკნარიყო და იღუპებოდა. მუხამ მეფეს უთხრა, იმიტომ ვკვდები, რომ ნაძვივით მაღალი ვერ ვარო. ნაძვმა დაიჩივლა, ვაზივით ყურძენს ვერ ვისხამ და რაღა ფასი აქვს ჩემს სიცოცხლესო; ვაზი იმიტომ კვდებოდა, ვარდივით ვერ ყვაოდა. მეფემ ერთი გაფურჩქნული და გახარებული მცენარე შენიშნა. ჰკითხა, რამ გაგახარაო და ასეთი პასუხი მიიღო: `მე მგონი თავისთავად იგულისხმებოდა, რომ უნდა გამეხარა. შენ ხომ იმისთვის დამრგე, რომ გაგხარებოდა. მუხა, ვაზი ან ვარდი რომ გდომოდა, იმათ დარგავდი. ამიტომ მე მგონი სხვა ვერაფერი ვიქნები გარდა იმისა, რაც ვარ. ამიტომ ვცდილობ ჩემი საუკეთესო თვისებები განვავითარო!~
აქ იმისთვის ხარ, რომ არსებობას შენ სჭირდებოდი, ისეთი, როგორიც ხარ! ასე რომ არ იყოს შენს ნაცვლად სხვა ვინმე გაჩნდებოდა. რაღაც განსაკუთრებულის, არსებითის და ძალზე მნიშვნელოვანის ხორცშესხმა ხარ. რად გინდა ბუდა გახდე? ღმერთს რომ კიდევ ნდომოდა ბუდა, იმდენ ბუდას გააჩენდა, რამდენსაც მოისურვებდა. მაგრამ მან ერთი ბუდა შექმნა და ეს საკმარისია. ღმერთს მეორე ბუდა ან ქრისტე არ მოუვლენია მიწაზე. ამის ნაცვლად მან შენ შეგქმნა.
დაფიქრდი, რამხელა ყურადღება დაგითმო უნივერსუმმა სწორედ შენ!
ბუდა, ქრისტე, ან კრიშნა კი არა, შენ ხარ რჩეული. მათ თავისი საქმე გააკეთეს, თავისი წვლილი შეიტანეს არსებობაში. ახლა შენ ხარ აქ, იმისთვის, რომ შენი წვლილი შეიტანო.
შეხედე შენს თავს. მხოლოდ შენი თავი შეგიძლია იყო... შეუძლებელია ვინმე სხვა გახდე. შეგიძლია აყვავდე და გაიხარო, მაგრამ თუ საკუთარ თავს არ მიიღებ, დაჭკნები.

[san]

ვინ უფრო ძლიერია

იყო ერთი მეფე, რომელსაც იმის გაფიქრებაც კი არ შეეძლო, რომ ვინმე შეიძლებოდა მასზე მაღლა მდგარიყო. ერთხელ მან მინისტრები მოიწვია და ჰკითხა:
_ ვინ უფრო ძლიერია, მე თუ ღმერთი?
მინისტრები შიშისგან აცახცახდნენ, მაგრამ გამჭრიახობა გამოიჩინეს და პასუხიხის მოსაფიქრებლად დრო ითხოვეს. ყველა მათგანი ხანში შესული გახლდათ და არცერთს არ სურდა მეფის რისხვა დატეხოდა თავს და თავისი ოჯახის ბედნიერი ცხოვრება დაერღვია. მაგრამ მეორეს მხრივ ისინი ღირსეული ადამიანები იყვნენ და ღმერთის დაგმობა არ უნდოდათ. დიდხანს იმტვრევდნენ თავს, როგორ დაეღწიათ თავი თვს დატეხილი უბედურებისთვის, სანამ ყველაზე მხცოვანმა მინისტრმა არ თქვა:
_ მე მომანდეთ ყველაფერი. ხვალ ხელმწიფეს დაველაპარაკები.
მეორე დღეს, როცა საზეიმო მიღებაზე მთელი სამეფო კარი შეიკრიბა, მეფეს მოხუცი მინისტრიც ეახლა. ის მშვიდად იყო, ხელები უდრტვინველოდ ჰქონდა დაწყობილი, თავზე კი თეთრი ნაცარი წაეცხო.
მან მეფეს თავი მდაბლად დაუკრა და წარმოთქვა:
_ ო, მბრძანებელო, რასაკვირველია შენ ხარ უფრო ძლიერი.
მეფემ გრძელი ულვაში სამჯერ გადაიგრიხა და კისერი მოიღერა. მოხუცმა კი განაგრძო:
_ რა თქმა უნდა შენ უფრო ძლიერი ხარ, რადგან შეგიძლია შენი სამეფოდან გაგვყარო, ღმერთს კი ეს არ ძალუძს, იმიტომ რომ მისი სამეფო ყველგანაა და მას ვერსად დაემალები.

[san]

მეთევზეები და ყვავილები

(რამაკრიშნას პრიტჩა)

მეთევზეები ბაზრიდან სახლში ბრუნდებოდნენ. უცებ ჭექა-ქუხილი ატყდა. უკვე გვიანი იყო და იძულებულები გახდნენ თავი ყვავილების ფარდულისთვის შეეფარებინათ. მებაღე კეთილი კაცი იყო და მეთეევზეებს ნება დართო ღამე იმ ოთახში გაეთიათ, სადაც ბევრი ყვავილი იყო. ოთახში ყვავილების სურნელი იდგა და მეთევზეებმა დაძინება ვერაფრით მოახერხეს...
ბოლოს, ერთმა მათგანმა მოიფიქრა, ცხირწინ ყველამ თევზით სავსე კალათი დავიდგათ და ყვავილების სუნი ვეღარ შეგვაწუხებსო. ეს აზრი ყველას მოეწონა და მალე მეთევზეებმა ხვრინვა ამოუშვეს...

[san]

აბსოლუტური ჭშმარიტება

ერთხელ ოსტატმა ნიკედამ მოწაფეებს უთხრა:
_ არ არსებობს აბსოლუტური ჭეშმარიტება.
ერთ-ერთმა მოწაფემ ჰკითხა:
_ ეს ჭშმარიტება აბსოლუტურია?
_ რა თქმა უნდა არა. _ ჩაეღიმა ოსტატს.

[san]

ნაკლიანი ქოთანი


ერთ კაცს ორი დიდიდ ქოთანი ჰქონდა. მხრებზე ჭოკს გაიდებდა, ქოთნებს აქეთ-იქით დაკიდებდა და და წყალზე დადიოდა ხოლმე.
ერთი ქოთანი მთელი იყო და წყალით უკლებლივ მოქონდა წყაროდან კაცის მასწავლებლის სახლამდე, მეორეს კი ბზარი ჰქონდა და სახლამდე შიგ მხოლოდ ნახევარი წყალი რჩებოდა.
ორი წლის მანძილზე ეს ყოველდღე მეორდებოდა _ კაცს თავისი მასწავლებლის სახლში ყოველთვის ერთნახევარი ქოთანი წყალი მიჰქონდა. რა თქმა უნდა უნაკლი ქოთანი ამაყობდა თავისი წარმატებით, საწყალი გაბზარულ ქოთანს კი საშინლად რცხვენოდა საკუთარი არასრულფასოვნების გამო, წუხდა, რომ იმის ნახევარსაც ვერ აკეთებდა, რისთვისაც იყო შექმნილი და უბედური იყო. ორი გამწარებული წლის შემდეგ ის ალაპარაკდა და წყაროსთან კაცს უთხრა:
_ მრცხვენია და ბოდიში მინდა მოგიხადო.
_ რატომ? რისი გრცხვენია?
_ ორი წელია ამ წყაროდან შეინი მასწავლებლის სახლამდე ჩემი ბზარიდან წყალი იქცევა და სახლში მარტო ნახევარი წყალი მომაქვს. ორი წელია ამ სამუშაოს ასრულებ და ჩემი გულისთვის გაწეული შრომის შედეგს ვერ იღებ. _ შესჩივლა გულდამძიმებულმა ქოთანმა.
კაცსშეეცოდა ძველი, გაბზარული ქოთანი და უთხრა:
_ ახლა მასწავლებლის სახლში ვბრუნდებით. მინდა იმ მშვენიერ ყვავილებს მიაქციო ყურადღება, გზისპირას რომ ჰყვავის.
მართლაც, გორაკზე რომ ადიოდნენ, გაბზარულმა ყვავილმა ლამაზი ყვავილები შენიშნა და ამან ცოტათი დაამშვიდა, მაგრამ ბილიკის ბოლოს თავი ისევ ცუდად იგრძნო, რადგან წყალი კვლავ დაეღვარა და თავისი არასრულყოფილების გამო კაცს ისევ მობოდიშება დაუწყო.
მაშინ კი კაცმა უთხრა ქოთანს:
_ თუ შეამჩნიე, რომ ყვავილები მხოლოდ გზის ერთ მხარეს ყვაოდნენ? ეს იმიტომ, რომ თავიდანვე ვიცოდი შენი ნაკლის შესახებ და მისი გამოყენება გადავწყვიტე. გზის შენ მხარეს ყვავილის თესლები ჩავრგე და ყოველ დღე წყაროდან რომ ვბრუნდებოდით, შენ მათ რწყავდი. მთელი ორი წელი ამ მშვენიერი ყვავილებით ჩემი მასწავლებლის მაგიდას ვამშვენებდი. შენ რომ არ ყოფილიყავი, სწორედ ისეთი, როგორიც ხარ, მის სახლში ასეთი სილამაზე არ იქნებოდა!

[san]

გამოწვევა

(ოშო რაჯნეშის გადმოცემით)

ცოტაოდენი წინააღმდეგობა _ აი რა გვჭირდება. ქარიშხალი, ელვა და ქუხილი მხოლოდ გაგვამდიდრებს, ისევე, როგორც სიხარული და ბედნიერება.
ეს ალბათ ძველთაძველი პრიტჩაა, რადგან როცა ის შეიქმნა, ღმერთი ჯერ კიდევ მიწაზე ცხოვრობდა. ერთხელ მასთან მოხუცი ფერმერი მივიდა და უთხრა:
_ მისმინე, შენ შეიძლება ღმერთიც ხარ და სამყაროს სემქმნელიც, მაგრამ ერთი რამე მაინც უნდა გითხრა: მიწადმოქმედი არა ხარ. ფერმერობის ანა-ბანაც კი არ გაგეგება. ცოტა სხვებისგანაც უნდა ისწავლო.
_ რას მთავაზობ? _ ჰკითხა ღმერთმა.
_ ერთი წელი ყველაფერი ისე მოხდეს, როგორც მე მინდა და ნახავ, რა იქნება! სიღარიბე მოისპობა.
ღმერთი დათანხმდა და ფერმერს ერთი წელი მისცა. ისიც, რა თქმა უნდა, ყველაფერ საუკეთესოს ითხოვდა, არც ქარიშხალი უთხოვია და არც ჭექაქუხილი. რაც საჭირო და სასარგებლო იყო მოსავლისთვის, ყველაფერი ეძლეოდა და ისიც ბედნიერი იყო. ხორბალი ძალიან მაღალი იზრდებოდა! როცა მზეს ისურვებდა, მზე გამოდიოდა, როცა წვიმას _ წვიმა მოდიოდა. თანაც ზუსტად იმდენი, რამდენიც მას სურდა. ამ წელს ყველაფერი სწორად, მათემატიკური სიზუსტით კეთდებოდა. ისეთი მაღალი ხორბალი გაიზარდა!
ფერმერი ღმერთთან მივიდა და უთხრა:
_ ნახე, წელს ისეთი მოსავალი იქნება, რომ ხალხმა ათი წელი რომ ხელი არ გაანძრიოს, საჭმელი მაინც ექნება.
მაგრამ როცა მოსავალი აიღეს, ხორბალში მარცვალი არ აღმოჩნდა.
ფერმერმა გაკვირვებისგან პირი დააღო.
_ რატომ მოხდა ასე? რა შეცდომა დავუშვი?
ღმერთმა უთხრა:
_ ის, რომ ხორბალს წინააღმდეგობა არ შეხვედრია. შენ ის ყველაფერი ცუდისგან დაიფარე და ამიტომაც გამოგივიდა ფუყე. ცოტა რომ ებრძოლა, ყველაფერი კარგად იქნებოდა. ქარიშხალი აუცილებელია. ვერც ჭექა-ქუხილის გარეშე გამოვა რამე. ისინი ხორბლის სულს გააღვიძებდნენ...
ამ პრიტჩაში უდიდესი სიბრძნე დევს. თუ შენ ბედნიერი ხარ, მერე ისევ ბედნიერი, ბედნიერი და ბედნიერი, ბედნიერება მნიშვნელობას ჰკარგავს. თეთრ კედელზე თეთრი ცარცით რომ წერო, შენი ნაწერის წაკითხვას ვერავინ შეძლებს. ღამე ისევე აუცილებელია, როგორც დღე და სასოწარკვეთილების დღეები ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც სიხარულის. ამას ვუწოდებ მე გაცნობიერებას. და როცა ნელ-ნელა, თანდათანობით, სიცოცხლისა და წინააღმდეგობის რიტმს რომ შეიგრძნობ, კითხვები აღარ გაგიჩნდება, რადგან საიდუმლოს ეზიარები!
იცხოვრე ამ საიდუმლოსთან ერთად და ერთხელაც გაოცდები _ რა ნეტარებაა სიცოცხლე! ნახავ, რა უზომოდ ბევრი მადლს გფენს არსებობა ყოველ წამს! მაშინ სასოწარკვეთა და მწუხარებაც განიწმინდება. განა არ გეწვევა სევდა. მოვა, მაგრამ ის უკვე აღარ იქნება შენი მტერი. სენ მას დაუმეგობრდები, რადგან გეცოდინება, რომ ისიც სასარგებლოა. შენ იხილავ მშვენიერებას და მიხვდები, რატომ არსებობს იგი და რატომაა ზოგჯერ ასე აუცილებელი.

[san]

ბედნიერება
ბედნიერება ქვეყნად დახეტიალობდა და ვისაც კი შეხვდებოდა, სურვილებს უსრულებდა, რაც, ჩემი აზრით მისი პირდაპირი მოვალეობაა. ერთხელ [ნეოსტოროჟნი] ბედნიერება ორმოში ჩავარდა და ვერ ამოდიოდა. ორმოსთან ადამიანები მიდიოდნენ და სურვილებს უთქვამდნენ. ისიც, ბუნებრივია, ყველა სურვილს ასრულებდა.
ერთხელაც ორმოსთან ერთი ბიჭი მივიდა. მან ბედნიერება შეათვალიერა, მაგრამ არაფერი უთხოვია, მხოლოდ ეს ჰკითხა:
_ შენ რა გინდა, ბედნიერებავ?
_ აქედან ამოსვლა, _ მიუგო ბედნიერებამ. ბიჭი მას ორმოდან ამოსვლაში დაეხმარა და თავის გზას დაადგა. ბედნიერებაც მას გაჰყვა.

[san]

ყველაზე ღარიბი

ინდოეთში, ჯაბალპურის ახლოს, მთებს შუა უმშვენიერესი ტაძარი დგას. ეს ტაძარი ერთი მარტოხელა, ძალიან ღარიბი ქალის სახსრებითაა აგებული. ეს ქალი ლუკმაპურს წისქვილის ქვის ტრიალით, შოულობდა. დღედაღამ სხვის ხორბალს ფქვავდა და მთელი ცხოვრების მანძილზე იმდენი ფული დააგროვა, რომ პატარა, მაგრამ ძალიან ლამაზი ტაძრის აშენება შესძლო.
ტაძრის ზემოთა ნაწილს კაილასი ეწოდება და ოქროსგან მზადდება. იმ ქალის საპატივცემულოდ ხალხმა კაილასის ნაცვლად ტაძარი ორი ქვისგან შემდგარი პატარა დოლაბით დაამშვენა.
მას შემდეგ ბევრი საუკუნე გავიდა. ტაძრის გარშემო ახალი და დიდი ტაძრები ააშენეს, მაგრამ ეს ტაძარი ცენტრალურ ტაძრად დარჩა. მისი ამშენებლის საპატივცემულოდ ყოველ წელს აქ ბაზრობა ეწყობა.
ხალხს უყვარს ეს ტაძარი, რადგან მართლაც სასწაულია, რომ ღატაკთა შორის ყველაზე უპოვარმა მარმარილოს სასახლის აგება შესძლო.

[san]

წმინდა ძროხა

რამანა მაჰარიში სამრეთ ინდოეთში, არიანახალის მთაზე ცხოვრობდა. დიდად განათლებული არ ყოფილა. ჩვიდმეტი წლისამ ჭეშმარიტების პოვნის მიზმით მთებს მიაშურა და რამოდენიმე წელი მედიტირებაში გაატარა. გამუდმებით ეკითხებოდა თავს: `ვინ ვარ მე?~ ჭეშმარიტება რომ შეიცნო, მისკენ ყოველი მხრიდან დაიძრა ხალხი. ძალზე სიტყვამცირე, ჩუმი ადამიანი იყო. ადამიანები მისთვის იმისთვის მოდიოდნენ, რომ უბრალოდ მისთან ერთად მჯდარიყვნენ და სიჩუმე ეგემათ.
ყველა მომსვლელი ერთი არაჩვეულებრივი მოვლენის მოწმე ხდებოდა. ყოველთვის, როცა მაჰარიში მასთან ერთად ჩუმად ჯდომის მოსურნე ხალხის მოლოდინში ვერანდაზე გამოდიოდა, მასთან ძროხა მოდიოდა. ძროხა არასოდეს იგვიანებდა, ყოველთვის ერთ დროს ცხადდებოდა და მანამდე რჩებოდა, სანამ ყველა არ გაიკრიფებოდა. ყველა რომ წავიდოდა, რამანა მაჰარიში თავის ოთახში ბრუნდებოდა. ძროხა ფანჯარას მიადგებოდა და დასამშვიდობებლად სახლში იხედებოდა. მაჰარიში მას დრუნჩზე მოეფერებოდა, კისერზე ხელს მოუტყაპუნებდა და ეტყოდა:
_ კარგი, გეყოფა. ახლა წადი.
და ისიც მიდიოდა.
ოთხი წელიწადი ყოველდღე ასე მეორდებოდა. ხალხს ძალიან უკვირდა:
_ რა ძროხაა ამისთანა? _ კითხულობდნენ ისინი.
ერთხელაც ძროხა არ მოვიდა. რამანამ თქვა:
_ რაღაც შეემთხვა. უნდა წავიდე და მოვძებნო.
გარეთ ციოდა. ქარი უბერავდა და წვვიმდა. ხალხმა სთხოვა. არ წასული ყო, მაგრამ ის მაინც წავიდა და სახლიდან არც ისე შორს ძროხა იპოვა. ძროხა უკვე ბებერი იყო, ფეხი დაცდენოდა და თხრილში ჩავარდნილიყო.
რამანა მაჰარიში თხრილში ჩავიდა და მის გვერდით ჩამოჯდა. ძროხას თვალზე ცრემლი ჩამოუგორდა. თავი მუხლებზე დაადო რამანას, ის კი დრუნჩზე ეფერებოდა... ასე იჯდა, სანამ ძროხა არ მოკვდა.
მის საპატივცემულოდ ინდუსებმა იმ ადგილას ტაძარი ააგეს, შუა ტაძარში კი ძროხის ქანდაკება დადგეს.

[san]

პრიტჩები ვედური ლიტერატურიდან

სამხრეთ ინდოეთში, გომტეშვარში მსუფლიოს უდიდესი ქანდაკება დგას _ სანიასინ ბაჰუბალის (*`ძლიერმკლავება~) ქანდაკება.
ბაჰუბალი მეფის ვაჟიშვილი იყო. მამამისმა უარი თქვა ტახტზე და ბერობა არჩია. მეფეს ორიშვილი ჰყავდა _ უფროსი ბჰარატი (*ბჰარატი ერთ-ერთი არიული ტომის სახელია; პალის ენაზე ასე ეწოდება თანამედროვე ინდოეთს) და უმცროსი ბაჰუბალი.
მეფემ უარი თქვა ძალაუფლებაზე და ამსოფლიურ ცხოვრებაზე. მისი სამეფო მის უფროს მემკვიდრეს, ბჰარატს უნდა დარჩენოდა, მაგრამ მამასთან ლაპარაკის შემდეგ ისიც მის კვალს გაჰყვა _ მთებში გაიხიზნა და მედიტირებას შეუდგა. ბაჰუბალი უდიდესი მეომარი და ძლევამოსილი პიროვნება გახლდათ. წესით სამეფო მას უნდა დარჩენოდა. მისი სურვილიც ეს იყო. მაგრამ მამამ ამის შესახებ არაფერი დაიბარა, რადგან ასე ფიქრობდა: `როგორ უნდა გავაკეთო ეს? ძალაუფლება ხომ ის არის, რაზედაც უარი ვთქვი! როგორ უნდა გამოვაცხადო ერთ-ერთი ჩემი შვილი იმის მემკვიდრედ, რაზედაც უარი ვთქვი? ძალაუფლება მათ ეკუთვნით, თან ხომ არ მიმაქვს! ხალხი დამცინებს. სამეფო ხომ ჩირადაც არ ღირს და მისი მემკვიდრეობით მიღებაც არავის სჭირდება. თუ მეფობა უნდათ, მათი საქმეა, მაგრამ შეიძლება რომელიმე მათგანი ჩემს კვალს გაჰყვეს.~
ბჰარატმა მამის შეხედულებები გაიზიარა და მთაში წავიდა. გაჰუბალი პრაქტიკული ადამიანი იყო და მეფობა სურდა. მაგრამ ამისათვის მამის განკარგულება ან ან კანონიერი მემკვიდრის, უფრო ძმის მიერ ტახტზე უარის თქმა იყო საჭირო. უცნაური მდგომარეობა შეიქმნა სამეფოში. უამრავი პრობლემა დაგროვდა, ბაჰუბალის კი გადაწყვეტილების მიღება და ბრძანების გაცემა არ შეეძლო. ჯერ თავი მეფედ უნდა გამოეცხადებინა, მაგრამ მანამდე მისი ძმის ფორმალური უარი იყო საჭირო. გაბრაზებული ბაჰუბალი მთებში გაეშურა. იქ, სადაც მისი ძმა მედიტირებდა. რომ მივიდა და კლდის წვერზე მედიტაციაში მყოფი ძმა დაინახა, სისხლი მოაწვა, თავისი ძლიერი ხელებით აიტაცა და ის იყო, უფსკრულში უნდა გადაეგდო, რომ უცებ აზრმა გაუელვა: `რას ვაკეთებ? რისი გულისთვის? ნუთუ სამეფოსთვის, რომელზეც მამაჩემმა უარი თქვა? მამაჩემმა, რომელმაც ცხოვრება გაიარა და მიხვდა, რომ კაპიკია მისი ფასი. ჩემს ძმას ისე ვუყვარვარ, რომ რომ ვთხოვო, სიხარულით დამითმობს მემკვიდრეობას. აი ახლაც, ხელში რომ ავიყვანე და უფსკრულში გადაგდებას ვუპირებდი, არც კი გამძალიანებია, თითქოს თამაში იყოს.~ ბავშვობაში ის ხშირად აიცაცებდა ხოლმე ხელში თავისი ძლიერი ხელებით. ბაჰუბალას თვალებზე ცრემლი მოადგა: `რის გაკეთებას ვაპირებდი? რას იფიქრებს ხალხი?~ ძმა მიწაზე დასვა და ღრმა მედიტაციაში დაინთქა. ამ მედიტაციამ შეცვალა მისი ცხოვრება. ის ახლაც იქ დგას, თეთრ მარმარილოში გამოკვეთილი. ამ უმშვენიერესი ქანდაკების სიმაღლე თექვსმეტი მეტრია. მისი ფეხის ნეკა თითი ადამიანის სიმაღლისაა. მის გარშემო მარმარილოს საფეხურებია გამოთლილი, რომ ქანდაკების ყველა მხრიდან დათვალიერება შეიძლებოდეს. კლდეზე პპრიტჩაა ამოტვიფრული, რომელიც მოგვითხრობს, თუ როგორ გასხივოსნდა ბაჰუბალი. მასში ნათქვამია, რომ მან მედიტაციაში რამოდენიმე თვე დაჰყო. ფეხებზე ხვიარა მცენარეები შემოეხვიენ და ყვავილები გაშალეს. მის ყურებში ჩიტებმა ბუდე გაიკეთეს. რა ბედი ეწია ბჰარატს, რომელიც უკვე თითქმის გასხივოსნებული იყო? მან გასხივოსნების ზღვარს მიაღწია და იქვე დარჩა. რამ შეუშალა მას ხელი?
თვალი რომ გაახილა და ღრმა მდუმარებაში დანთქმული ძმა დაინახა, ბჰარატა გაოცდა. მისი ძმა წმინდანობით არასოდეს გამოირჩეოდა, ახლა კი უცებ გასხივოსნებული ახდა. ის კი, ვინც სამეფოზე თქვა უარი და ამდენს ეცადა გასხივოსნებულიყო, ჯერ კიდევ გზაში იყო. მამამ ორივე შვილი მედიტაციაში წასული ნახა. უმცროსი ვაჟის გასხივოსნება მასაც გაუკვირდა. ბჰარატმა რომ თვალი გაახილა და მის წინ მჯდარი მამა დაინახა, უთხრა:
_ ხედავ, ბაჰუბალი გასხივოსნდა! ვერ ვხვდები, ეს როგორ მოხდა. რატომ მე ვერ მივაღწიე გასხივოსნებას, მე ხომ ამდენი დრო შევალიე? რამ შემიშალა ხელი?
_ რაღაც ძალზე მცირემ, _ მიუგო მამამ, _ მხოლოდ იმ აზრმა, რომ რაღაც უნიკალური, ისტორიაში ჯერ არნახული რამ ჩაიდინე. ყოფილან მეფეები, ძალაუფლებას რომ განდგომიან, მაგრამ შენ ერთადერთი ხარ, ვინც არც კი ავიდა ტახტზე. განდგომაზე არც მიმდგარა საქმე. შენ თავისებურად უნიკალური ხარ და ეს უმნიშვნელო ფიქრი _ ძალზე უხილავი ეგოიზმი გიშლის ხელს.
შენი ძმა უხეში და წმინდა წერილებში გაუთვითცნობიერებელია, მაგრამ ასეთი ფიქრები არ ჰქონია. ის შენს მოსაკლავად მოვიდა, მაგრამ ბოლო წამს გააცნობიერა, რას აკეთებდა და საკუთარი სულმდაბლობა გადალახა. ის ყველაფერს გულანთებული აკეთებდა, გულს და სულს აქსოვდა ყველაფერში. ამიტომაც ერთი ამოსუნთქვით გახდა გასხივოსნებული, შენ კი ნაბიჯ-ნაბიჯ მიდიხარ და ჯერ კიდევ გზაში ხარ.

[san]

გამარჯვებული

რიგვედაში არის შესანიშნავი ისტორია ოსტატი ქალის შესახებ. ეს ამბავი იმ ეპოქას განეკუთვნება, როცა ქალი ჯერ კიდევ თავისუფალი იყო და იმდენივე უფლება ჰქონდა, რამდენიც კაცს. ოსტატი ქალები ამ ქვეყნად სულ თითზე ჩამოსათვლელია: ესენი იყვნენ გარჯი, რაბია, სახაჯა, დაია ლალა, მირა...
ქვეყნის იმპერატორი როგორც წესი ყოველ წელს ბრძენთა დიდ თავყრილობას აწყობდა, რომელზეც ცხოვრების აზრის შესახებ მსჯელობდნენ ხოლმე. გამარჯვებული ჯილდოდ რქებმოოქროვილი ძროხების ჯოგს იღებდა.
ბრძენები დისკუსიას დილაადრიან შეუდგნენ. იაჯნავალკია იმ დროის ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი მოძღვარი გახლდათ, თუმცა ოსტატი არ ყოფილა. გარჯი ოსტატი ქალი იყო. მას ჯილდო არ აინტერესებდა, ამიტომ მარტო მოვიდა, მოკრძალებულად ჩამოჯდა კუთხეში და კამათს უსმენდა.
იაჯნავლკია მრავალრიცხოვანი ამალით ყველაზე გვიან მოვიდა. მზე უკვე გაუსაძლისად აცხუნებდა. გამარჯვებულისთვის გამზადებული გახვითქული ძროხები სასახლის წინ იდგნენ.
საკუთარ გამარჯვებაში დარწმუნებულმა იაჯნავალკიამ მოწაფეს უბრძანა:
ეს საცოდავი პირუტყვები ჩვენს კომუნაში მირეკე. ამ სიცხეში ტყუილად რატომ უნდა დაიტანჯონ?
იაჯნავალკიამ ყველა მოკამათეს სძლია და იმპერატორს მიმართა:
_ მაპატიე, რომ ჩემმა მოწაფეებმა ძროხები მანამდე გარეკეს, სანამ ჯილდოს მომანიჭებდი.
ამ დროს გარჯი წამოდგა. იაჯნავალკიას რომ ასეთი თავდაჯერებულობა არ გამოეჩინა, შეიძლება გაჩუმებულიყო კიდეც, მაგრამ ის წამოდგა და თქვა:
_ მოიცადე! შენ ყველა დაამარცხე და შენი განსწავლულობა გვიჩვენე, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ შეცნობილი გაქვს ჭეშმარიტება. მე ჩუმდა გიგდებდით ყურს... თუ ვინმე ჭეშმარიტებას ღაღადებს, რატომ უნდა ვილაპარაკო. მაგრამ შენ ძალიან ღრმად შეტოპე და იძულებული ვარ კამათში გამოგიწვიო.
მან იაჯნავალკიას ერთადერთი კითხვა დაუსვა და დაამარცხა. გარჯიმ ჰკითხა:
_ შენ თქვი რომ `ღმერთმა შექმნა სამყარო~. რატომ თქვი ეს? ღმერთი რომ სამყაროს ქმნიდა, ი ქ იყავი? რაც არ უნდა მიპასუხო, საკუთარ შეცდომას დაადასტურებ, რადგან თუ იქ იყავი, სამყარო უკვა შექმნილი უნდა ყოფილიყო _ შენ ხომ სამყაროს ნაწილი ხარ; და თუ იქ არ ყოფილხარ, რის საფუძველზე ამტკიცებ, რომ რომ ყველაფერს შემოქმედის ხელი ესაჭიროება? ამიხსენი ან დააბრუნე ძროხები!
იაჯნავალკია გაოცდა. ყველანი გაოცებულები იყვნენ. ქალი მართალი იყო.
_ მხოლოდ კამათის გამო რომც დავუშვა, რომ ღმერთმა შექმნა სამყარო _ განაგრძო გარჯიმ, _ მაინც უნდა ვიცოდე, რის საფუძველზე გჯერა ამ ჰიპოთეზის?
_ ყველაფერი შექმნილი უნდა იყოს. ეს მშვენიერი, უკიდეგანო სამყარო არაფრისგან ვერ გაჩნდებოდა.
_ დავუშვათ ასეა, _ მიუგო გარჯიმ, _ მაგრამ შენ უკვე გაუშვი ხელიდან გამარჯვება. დააბრუნე ძროხები!
_ რას გულისხმობ? _ ჰკითხა იაჯნავალკიამ.
_ თუ ყოველივე არსებული შემოქმედის შექმნილია, _ მიუგო გარჯიმ, _ მაშინ ვინ შექმნა შემოქმედი? დავუშვათ, ის სხვა შემოქმედმა შექმნა, უფრო დაუსაბამომ, ის კი თავის მხრივ კიდევ უფრო დიადი შემოქმედის შექმნილია. თუ ასეა, ვინ შექმნა ყველა შემოქმედის შემოქმედი?
იაჯნავალკია მიხვდა, რომ ამ ქალს თავიდან ვეღარ მოიშორებდა. მთელი მისი დიდება ერთ წამში გაცამტვერდა. ის გამწარდა, ზრდილობა სულ გადაავიწყდა და თავშეუკავებლად წამოიყვირა:
_ დედაკაცო, თუ არ მოისვენებ თავს წაგაცლი!
_ ეს არის შენი არგუმენტი, _ მიუგო გარჯიმ, _ შენ გგონია, თუ თავს წამაცლი, გამარჯვებული იქნები? ეს მხოლოდ შენი დამარცხების უტყუარი საბუთი იქნება.
ამის შემდეგ ძროხები გარჯის მიჰგვარეს.
ამბობენ, ამ მარცხის შემდეგ იაჯნავალკიამ თავისი უმეცრება გააცნობიერა და მოწაფეებისა და ოჯახის მიტოვება გადაწყვიტაო. ქონება თავის ორ ცოლს გაუყო და ჭეშმარიტების საძიებლად წასვლა დააპირა. მაშინ ერთ-ერთმა ცოლმა, მაიტრეამ ჰკითხა:
_ მითხარი საყვარელო, ნუთუ შენი სიმდიდრე ვერ დაგეხმარება იმ ჭეშმარიტების პოვნაში, რომლის საძებნელადაც მიდიხარ?
_ ამ საქმეში მთელი ქვეყნის სიმდიდრეც კი ვერაფერში გამომადგებოდა, _ მიუგო იაჯნავალკიამ, _ რადგან სიმდიდრე ამ ქვეყანას ეკუთვნის, სადაც ყველაფერი წარმავალია და სიკვდილი ელის. მე კი უკვდავების საძიებლად მივდივარ და ამიტომ ყოველივე ამქვეყნიურზე უარს ვამბობ!
მაშინ ცოლმა უთხრა:
_ მე ყველაფერში შენს გვერდით ვიყავი. თუ შენ უარს ამბობ სიმდიდრეზე და თუ სიმდიდრე შენთან ერთად ყოფნისთვის არ გამომადგება, მაშინ მე ის არაფერში მჭირდება. მითხარი ყველაფერი, რაც იცი!
და იაჯნავალკიამ მას ატმანის (ადამიანის გულში ღვთაებრივი ნაპერწკლის) შესახებ უამბო:
_ ჰაერში ბუკის ხმის მოხელთება მხოლოდ თავად ბუკის ან მებუკის დაჭერით შეიძლება. ამ დიადი არსების სუნთქვა იმ ცეცხლს ჰგავს, რომლისთვისაც ნედლი ტოტები შეუკეთებიათ და რომელიც ყვეა მხარეს კვამლის ბოლქვებს აფრქვევს. ატმანია რიგვედაც, სამავედაც და იაჯურვედაც. ატმანია ყველა ზღაპარი და თქმულება. ისაა ყველნაირი მეცნიერება და წმინდა სწავლება. ყველა ლექსი და წეს-ჩვეულება. ისაა ყველა კანონი და ახსნა-განმარტება. ყველაფერი, რაც არსებობს, მისი სუნთქვაა. მე მის საძებნელად მივდივარ. იმისთვის, რომ უზენაესი არსს შევუერთდე.
ამის შემდეგ იაჯნავალკია ყველას გამოემშვიდობა და მთაში წავიდა, თორმეტი წლის შემდეგ კი გასხივოსნებულ ოსტატად დაუბრუნდა ადამიანებს.

[san]

შეიცანი ერთობა

სისხამ დილით ხეები დილის მზის სხივებზე მოლიცლიცე ხეებზე ჩიტები გალობდნენ. უდიდესი ბრაჰმანის, ოსტატ იაჯნავალკის მოწაფის, უდალაკის სახლში მისი ძის, სვეტკეტუს დაბრუნებას ზეიმობდნენ. ოსტატთან მრავალი წლის სწავლის შემდეგ ის შინ ბრუნდებოდა.
მამა მას კარებში შეხვდა და გულმხურვალედ გადაეხვია, გაგრამ იგრძნო, რომ რაღაც დაეკარგა სვეტკეტუს. მასში რაღაც ისეთი იყო, რაც არ უნდა ყოფილიყო: რაღაც უხილავი მედიდურობა, მოუხელთებელი ეგო. ამას ყველაზე ნაკლებად ელოდა მამამისი. ტყის უნივერსიტეტში შვილი იმისთვის ჰყავდა გაგზავნილი, რომ მას იქ ოსტატთან ერთად ეცხოვრა და საკუთრი თავი, თავისი ეგო გაექარწყლებინა. მხოლოდ ასე შეეძლო არსებობის გემო შეეგრძნო.
ხმები დადიოდა, რომ სვეტკეტუ საუკეთესო მოსწავლე გახდა და უნივერსიტეტის ყველაზე მაღალი ჯილდო მიენიჭა. და აი, ის დაბრუნდა, მაგრამ უდალაკი ბედნიერი არ იყო. მართალია სვეტკეტუმ სახლში უნივერსიტეტის მინიჭებული ყველაზე მაღალი ჯილდო მოიტანა, განათლების მაღალ დონეს მიაღწია და და დიდი ცოდნით დატვირAთული დაბრუნდა, მაგრამ რაღაც დაკარგულიყო მასში და მამის თვალები ცრელით აივსო.
სვეტკეტუს ვერაფერი გაეგო.
_ რამე მოხდა? _ გაიკვირვა მან, _ რატომ არ გიხარია?
მაშინ მამამ ჰკითხა:
_ ყველა მეცნიერების შესწავლასთან ერთად იმ `ერთს~ თუ ეზიარე?
_ რისი სწავლაც შეიძლება ყველაფერი ვისწავლე, _ უპასუხა სვეტკეტუმ, _ ყველანაირი მეცნიერება, ხელოვნება და ენები. _ და იმ დროის მეცნიერებების ჩამოთვლას შეუდგა. მაგრამ მამა კვლავინდებურად დამწუხრებული იყო.
_ კი მაგრამ მთავარი არ გისწავლია? _ უთხრა მან.
სვეტკეტუ ცოტა არ იყოს გაღიზიანდა. სახლში იმ ფიქრით ბრუნდებოდა, რომ ახლა უკვე ყველაფერი იცოდა. უნივერსიტეტში საუკეთესო მოსწავლე იყო და ეგონა ჩემი მშობლები ჩემით იამაყებენო, მაგრამ სახლში მოხუცი მამა გაღიზიანებული დახვდა. უფრო მეტიც, ტიროდა და რაღაც იდუმალზე ელაპარაკებოდა.
_ მამა, გთხოვ, ქარაგმებით ნუ მელაპარაკები. ზუსტად მითხარი, რას გულისხმობ იმ `ერთში~? რა გაქვს მხედველობაში?
_ იმ მუხას თუ ხედავ? _ მიუგო მამამ, _ წადი და მისი თესლი მომიტანე.
შვილ,მა რომ რკო მოიტანა, მამამ ჰკითხა:
_ რისგან იზრდება ხე?
_ რა თქმა უნდა ამ თესლისგან, _ უპასუხა სვეტკეტუმ.
_ ეს ამოდენა ხე... ამ პატარა თესლისგან? გაჭერი და ნახე, რა არის შიგნით.
თესლი გაჭრეს, მაგრამ შიგნით რბილობის არაფერი იყო.
_ ხედავ თუ არა იმ მაცოცხლებელ სიცარიელეს, რომლისგანაც დიდი ხე იზრდება? _ ჰკითხა მამამ.
_ მე შემიძლია ის ვიგულისხმო, _ უთხრა სვეტკეტუმ, _ როგორ უნდა დაინახო სიცარიელე?
_ აი ის `ერთი~, რომელზეც მე გელაპარაკებოდი. მისგან წამოვიდა ყველაფერი. ამ შემოქმედი სიცარიელიდან დაიბადა ყოველივე და ადრე თუ გვიან ისევ მასში განზავდება. დაბრუნდი და ისწავლე სიცარიელე, რადგან ის ყველაფრის საწყისია და წყაროა. წყარო კი მიზანიც არის. წადი და ისცავლე ის, რაც ძირითადია, ფუნდამენტალური. ყველაფერი, რაც შენ გისწავლია მახსოვრობა, ჭკუა და ცოდნაა. ჭკუა კი არ ისწავლო, მახსოვრობა კი არ ისწავლო, არამედ გაცნობიერებას, შეცნობას დაეუფლე. ეს არის შენი სწავლის მიზანი, სხვანაირად საკრალურ არსს ვერ ჩაწვდები. გაიგე, რომ თესლი სხვა არაფერია, თუ არა სიცარიელის სათავსო. მიწაში რომ ხვდება, ის ხედ გადმოედინება. შენი სწავლის მიზანი სიცოცხლის წყაროა. იპვე იგი, გახდი ის. დაე სიცარიელე შენით ჩქეფდეს.

[san]

გამოცდილება

სვეტკეტუ გაბრაზდა და უთხრა:
_ რაც ოსტატმა მასწავლა, ყველაფერი შევიმეცნე, მაგრამ ამ `ერთზე~ არაფრი უთქვამს.
ცრემლმორეულმა უდალაკიმ უთხრა:
_ მაშინ უკან დაბრუნდი. რაც შენ ისწავლე ნაგავია. წადი ისევ ტყეში! ჩვენს გვარში მხოლოდ ნამდვილი ბრაჰმანები იყვნენ, ბრაჰმანი კი ისაა, ვინც ჭეშმარიტება შეიცნო.
ზეიმი შეწყდა. მუსიკა მიჩუმდა. უდალაკი ცრემლებს მოერია და შვილი უკან გაუშვა, ერთი დღეც არ აცალა დასვენება.
იმედგაცრუებული ახალგაზრდა ოსტატთან დაბრუნდა და უთხრა:
_ მთელი ეს წლები რატომ არ მასწავლიდით იმ `ერთს~, რომელზეც მამაჩემი მელაპარაკა? რატომ? ამდენი წელი წყალში ჩამეყარა! მამაჩემი ფიქრობს, რომ ყველაფერი, რაც ვისწავლე, უაზრობაა, რადგან ჩემი თავი არ შემიცვნია. მითხრა, `თუ შენს თავს არ იცნობ, საკუთარ თავს არც ეკუთვნი, დაბრუნდი და სანამ იმქვეყნად წავიდოდე, ნამდვილი ბრაჰმანი გახდიო~. ამიტომ, ოსტატო, მასწავლეთ ის `ერთი~.
ოსტატს გაეცინა და უთხრა:
_ იმ `ერთის~ სწავლა შეუძლებელია. ის შეიძლება მოიხელთო, მაგრამ სწავლა მარტოს მოგიწევს და თუ ძალიან გინდა, შემიძლება ამისთვის გარემო შეგიქმნა. ჩვენს მონასტერში ორმოცი ძროხაა. გარეკე ჯოგი ტყეში, რაც შეიძლება შორს. უკან მხოლოდ მაშინ დაბრუნდები, როცა ასი ძროხა გეყოლება. მოუარე ძროხებს, ადამიანს კი მოერიდე. ძროხები იქნებიან შენი მეგობრები, შენი ოჯახი.
სვეტკეტუ ძროხებშან ერთად შორს, ტყეში გაიხიზნა და იქ რამოდენიმე წელი გაატარა. თავიდან ადამიანები ძალიან აკლდა და ძროხებს ელაპარაკებოდა _ ზეპირად უკითხავდა ვედებს და ასტროლოგიაზე ესაუბრებოდა, მაგრამ მათ დიდი ინტერესი არ გამოუჩენიათ. თანდათან მან სვეტკეტუმ ლაპარაკი შეწყვიტა.
წლები გავიდა და ძროხების რაოდენობამ ასს მიაღწია, მაგრამ ამ დროისთვის სვეტკეტუს სრულიად გადაავიწყდა, რომ უკან უნდა დაბრუნებულიყო. ისიც კი დაავიწყდა, რომ ძროხები უნდა ეთვალა. ისინი თავისუფლად დანავრდობდნენ ტყეში. სვეტკეტუ მათ ტყის სიღრმეში შერეკვას აღარ ცდილობდა და თანდათან ძროხები ტყიდან გამოვიდნენ.
როცა სვეტკეტუ ას ძროხასთნ ერთად ოსტატის სახლს მიადგა, ის მოწაფეებთან ერთად მის შესახვედრად გამოვიდა, გადაეხვია და მოწაფეებს უთხრა:
_ შეხედეთ, ას ერთი ძროხა!
მაგრამ მოწაფეებმა შეუსწორეს:
_ აქ ზუსტად ასი ძროხაა და ერთიც სვეტკეტუ.
მაშინ ოსტატმა უთხრა:
_ სვეტკეტუ გაქრა. ის აღარ არის. ჩახედეთ თვალებში - ისინი ისეთივე უბრალოა, როგორც ძროხის თვალები. ის `ერთი~ გახდა.

[san]

ყურადღების მოკრების ხელოვნება

იმ შორეულ დროში სწავლის უმაღლეს მიზნად თავკერძობისგან, ეგოიზმისგან განთავისუფლება ითვლებოდა, რაც ადამიანს ინტუიტიური ცოდნის ნატიფ სრეროებში შეღწევის საშუალებას არ აძლევს.
მშვენიერი ყვავილებით დაფარულ ველის პირას, მთის ძირში პატარა და მყუდრო განდეგილის გამოქვაბული იყო, რომელშიც ოსტატი მოწაფესთან ერთად ცხოვრობდა. მზე რომ მწვერვალებს გაანათებდა და და მის ფერდებზე ნაირფერი ყვავილი დამშვენდებოდა, ოსტატი და მისი მოწაფე ამომავალი მნათობის სადიდებელ ჰიმნებს მღეროდნენ. ეს მათ დიდი ხნის უმეცრების შემდეგ სიბრძნის სხივის გამონათებას აგონებდა და ისინიც ახლადგაღვიძებულ ბუნებასთან ერთად ხარობდნენ.
ერთხელ ოსტატმა შეამჩნია, რომ მოწაფე საკმარისი ყურადღებით არ უსმენდა და უთხრა:
_ შვილო ჩემო, რატომ არ არის შენი გონება მთლიანად ჩემი ქადაგებისკენ მოპყრობილი? მითხარი, რა იქცევს ყურადღებას.
მოწაფემ მიუგო:
_ პატივცემულო ოსტატო, ჩემს ყურადღებას იხ კამეჩი იქცევს, შენ რომ ახლახან შეიძინე და მინდორში რომ ბალახს ძოვს.
ოსტატი ადგა და მოწაფეს ანიშნა, გამომყევიო. მან ის სხვა გამოქვაბულში შეიყვანა და უთხრა, კარი დაკეტე და მხოლოდ კამეჩზეზე იფიქრეო.
მეორე დილას ოსტატმა პატარა სარკმლიდან ოთახში შეიხედა. მოსწავლე მედიტაციას მისცემოდა. ოსტატმა ჰკითხა:
_ რას აკეთებ, შვილო ჩემო?
მან უპასუხა:
_ კამეჩთან ერთად მინდორში ვბალახობ, ბატონო. უკვე გამოვიდე?
ოსტატმა უთხრა:
_ არა, შვილო ჩემო. წადი და კამეჩთან ერთად იბალახე!
ახალი დილა გათენდა. ოსტატმა ისევ შეიხედა სარკმელში.
_ რას აკეთებ, ჩემო ძვირფასო?
მოწაფემ მიუგო:
_ ო, ოსტატო, ახლა ჩემს ოთახში კამეჩს ვათვალიერებ და და ვაჭმევ. კამეჩთან ერთად თქვენთან ხომ არ წამოვიდე?
ოსტატმა უთხრა:
_ ჯერ არა შვილო ჩემო. განაგრძე კამეჩის და მისი დაპურების ხილვა.
ამის მერე მოწაფემ კამეჩზე მედიტირებაში კიდევ ორი დღე გაატარა. მეხუთე დღეს ოსტატმა სარკმლიდან ჰკითხა:
_ შვილო ჩემო, მითხარი, ახლა რას აკეთებ?
მოწაფემ პასუხად მხოლოდ დაიზმუვლა. ოსტატმა უთხრა:
_ბატონო კამეჩო, მე მგონი დროა ეს პატარა ოთახი დატოვოთ. მოწაფემ ისევ დაიზმუვლა:
_ ამ ვიწრო კარში როგორ გამოვეტევი?
მაშინ ოსტატი ოთახში შევიდა და მოწაფე ტრანსიდან გამოიყვანა. მოწაფემ იგრძნო, რომ ოთხ ფეხზე დადიოდა და გაეღიმა.
ამის შემდეგ ოსტატი მას უამრავ ღრმააზროვან კითხვას უსვამდა და ისიც ისე სწორად პასუხობდა მათ, როგორც აქამდე არასოდეს ეპასუხა.
_ ახლა შენ სრულყოფილად ფლობ ყურადღების მოკრების ხელოვნებას, _ უთხრა მას ოსტატმა.

[san]

ვინ მოარტყამს მიზანში?

მშვილდოსნობის უდიდესი ოსტატი, დრონა მოწაფეებს გაკვეთილს უტარებდა. მან ხეზე სამიზნე ჩამოკიდა და ყველა მოწაფეს სათითაოდ ჰკითხა, რას ხედავო.
ერთმა უთხრა:
_ მე ვხედავ ხეს და მასზე ჩამოკიდებულ სამიზნეს.
მეორემ თქვა:
_ მე ვხედავ ხეს, ამომავალ მზეს, საში ჩიტებს... ყველა დანარჩენმაც მსგავსი პასუხი გასცა.
შემდეგ დრონა თავის საუკეტესო მოწაფეს, არჯუნას მიუახლოვდა და ჰკითხა:
_ შენ რას ხედავ?
მან მიუგო:
_ სამიზნის გარდა ვერაფერს ვხედავ.
დრონამ თქვა:
_ მხოლოდ ასეთ ადამიანს შეუძლია ყოველთვის მოახვედროს მიზანს.

[san]

ოსტატი

ერთხელ დრონასთან ჭაბუკი ელკავია მივიდა. ის უწმინდურთა კასტას ეკუთვნოდა, მასწავლებელი კი ბრაჰმანთა უმაღლესი კასტის წევრი იყო. ეკავიამ მას მისი მოწაფედ მიღება სთხოვა.
მასწავლებლის გამოცდილმა თვალმა წამსვე შენიშნა ყმაწვილის მიზანსწრაფული გონება, ყურადღების მოკრების უნარი, მოქნილი, მოხდენილი სხეული და მაშინვე მიხვდა, რომ ეს ახალგაზრდა საუკუნის საუკეთესო მსროლელი შეიძლებოდა გამხდარიყო.
`მაგრამ რა ბედი ეწევა მაშინ არჯუნას, ჩემს საუკეტესო მოწაფეს? ის ხომ მეფე უნდა გახდეს! ახლა ის ახალგაზრდაა, მაგრამ დიდ იმედებს იძლევა. თუ ეს ყმაწვილი არჯუნას შეჯიბრში დაამარცხებს, რას იფიქრებს ხალხი?~ _ ფიქრობდა დრონა. მან უკვე აირჩია არჯუნა და იმ ძლევამოსილებაზე ოცნებობდა, რომელიც არჯუნას ტახტზე ასვლის შემდეგ ექნებოდა და რა თქმა უნდა, ელკავია უარით გაისტუმრა.
ელკავია ტყეში წავიდა. მას ისე ძლიერ უყვარდა მშვილდოსნობა, მარტო შეუდგა ვარჯიშს, თან დრონას ქანდაკება გამოთალა და რჩევა-დარიგებას მას ეკითხებოდა.
მალე დრონამდე ხმა მივიდა, რომ ელკავიამ წარმოუდგენელ წარმატებას მიაღწია... მარტომ, მწრთვნელის გარეშე და რომ არჯუნა უკვე აღარაა ყველაზე დახვეწილი მსროლელი.
დრონა მის სანახავად მივიდა და თხოვა ეჩვენებინა, თუ რა შეეძლო. ნანახმა ყოველგვარ მოლოდინს გადააჭარბა. ვერცერთი მისი მოწაფე მასთან ახლოსაც ვერ მოვიდოდა. ელკავია თვით დრონასაც კი ჯობნიდა. მაშინ დრონამ უთხრა:
_ შენ ჩემი ქანდაკების მეშვეობით ისწავლე, ამიტომ ჩემი მოწაფე ხარ. ახლა კი საჩუქარი უნდა მომართვა. ასეთია ადათ-წესი.
_ მე არაფერი მაბადია, _ ტირილით უთხრა ელკავიამ, _ ის მთხოვეთ რაც გინდათ.
და დრონამ მას მარჯვენა ხელის [ბოლშოი პალეც] სთხოვა. ელკავიამ დაუფიქრებლად მოიკვეთა თითი და დრონას მიართვა. მას უკვე აღარ შეეძლო მშვილდ-ისრის სროლა...
ეს ამბავი იმის ნათელი მაგალითია, რომ ადამიანმა საკუთარი ბედი ერთი მოქმედებით შეიძლება სამუდამოდ შეცვალოს.
ელკავია ოსტატი გახდა, დრონას დიდების მზე კი ჩაესვენა...

[san]

ეჭვი და რწმენა

კრიშნა თავის სახლში მაგიდასთან იჯდა. მისი დედოფალმა, რაკმინმა სადილი დაუდგა. უცებ კრიშნამ კერძი გვერდზე გასწია, წამოხტა და ბაღის გავლით ქუჩაში გავარდა. რაკმინი ანერვიულდა და უკან დაედევნა. გარეთ რომ გავიდა, დაინახა, რომ კრიშნა უკან ბრუნდებოდა.
სახლში რომ შევიდა, კრიშნა ისევ მაგიდას მიუჯდა და თითქოს არც არაფერი მომხდარიყოს, სადილობა განაგრძო. აღელვებულმა რაკმინიმ ჰკითხა:
_ რა მოხდა? ასე უცებ რატომ შეწყვიტე სადილი და რატომ გაიქეცი გარეთ?
კრიშნამ მიუგო:
_ ვიგრძენი, რომ ერთ-ერთ ჩემს მოწაფეს შველა ესაჭიროებოდა. მთელი თავისი არსებით მიზიდავდა. სოფლის მცხოვრებლებს გაეჩერებინათ, ქვებს ესროდნენ და შეურაცჰყოფდნენ, ის კი უმწეოდ იდგა და ლოცულობდა.
_ მაშინ რაღატომ გამობრუნდი უკან, რატომ აღარ დაეხმარე? _ ჰკითხა გაკვირვებულმა რაკმინიმ.
კრიშნამ მიუგო:
_ თავიდან, როცა უსუსური იდგა გააფთრებული ბრბოს წინაშე, მთელი არსებობა მის დასაცავად დადგა, მაგრამ როცა ვეღარ გაუძლო და თავის დასაცავად ქვა აიღო ხელში, მივხვდი, რომ საკუთარ ძალებზე დაყრდნობა გადაწყვიტა.

[san]

პატიების აღთქმა

მეფე ჭირგრძელი ძლევამოსილმა მეზობელმა, ბრამადატამ საკუთარი სამეფოდან გააძევა. მთელი სიმდიდრის დამკარგავმა მეფემ ღატაკი ბერის სამოსი ჩაიცვა, ცოლთან ერთად საკუთარი სამეფოდან გაიქცა და თავისი დამაქცეველის დედაქალაქში, ბენარესში დაიმალა.
იქ დედოფელმა ვაჟი შვა. ბავშვს ჟამგრძელი დაარქვეს. ჭკვიანი ბიჭი გაიზარდა, ყველაფერი ეხერხებოდა.
ერთხელ ჭირგრძელი ერთმა მისმა ყოფილმა კარისკაცმა იცნო. და მეფე ბრამადატას ბრძანებით ის შეიპყრეს, გაკიჭეს და ცოლთან ერთად ქალაქის ქუჩებში ჩამოატარეს. ჟამგრძელი ხედავდა, როგორ დაატარებდნენ მის მშობლებს. გვერდით რომ ჩაუარეს, მამამ უთხრა:
_ ჟამგრძელო, ჩემო ბიჭო, დაიხსომე. მტრობა მტრობით კი ვერ განიკურნება, არამედ პატიებით. არც ძალიან შორს იყურო, ჩემო ბიჭო, და არც ძალიან ახლოს.
მეფე ბრამადატამ ბრძანა ჭირგრძელი და მისი ცოლი ქალაგგარეთ გაეყვანათ და იქ ოთხად გაეკვეთათ. განაჩენი სისრულეში მოიყვანეს, მაგრამ ჟამგრძელმა მცველები დაათრო და როცა მათ დაიძინეს, როგორც იმ დროის ადათ-წესი მოითხოვდა, მშობლების ნეშთი ცეცხლს მისცა და ხელებგადაჯვარედინებულმა კოცონს სამჯერ შემოუარა. შემდეგ ტყეში წავიდა და იმდენი იდარდა და იტირა, რამდენიც მის გულს უნდოდა. როგორც იქნა ცრემლები შეიმშრალა, ქალაქში წავიდა და მეფეს სპილოს მომვლელად დაუდგა.
ჭირგრძელს მშვენიერი ხმა ჰქონდა. მისი სიმღერა ბრამადატას მოეწონა, თავის მოსამსახურედ და მისი სპილოს მომვლელად დააყენა და სულში იძვრენდა.
ერთხელ ნადირობისას ჟამგრძელი მეფეს ახლდა. ისინი სპიროს ზურგზე, მოხერხებულ სავარძელში ისხდნენ. ჟამგრძელმა ისე მოაწყო, რომ მეფის მთელი ამალა სხვა გზით წავიდა. მეფემ დაღლილობა იგრძნო, ჟამგრძელს თავი მუხლებზე დაადო და ჩაეძინა.
მაშინ ჭაბუკმა იფიქრა: `რამდენი ბოროტება გაგვიკეთა ამ ბრამადატ ბენარესელმა! მიწაც წაგვართვა და სიმდიდრე წაგვართვა და დედ-მამა მომიკლა. დადგა შურისძიების დრო!~ ქარქაშიდან ხმალი იძრო, მაგრამ ამ დროს აზრმა გაუელვა: `მამაჩემი რომ მოსაკლავად მიყავდათ, მითხრა: `ჟამგრძელო, ჩემო ბიჭო, არც ძალიან შორს იყურო და არც ძალიან ახლოს, რადგან მტრობა მტრობით კი არ განიკურნება, არამედ პატიებითო. მამის ანდერძის ღალატი არ ივარგებს.~ ეს იფიქრა და ხანჯალი ქარქაშში ჩააგო... სმაჯერ წამოუარა შურისძიების წყურვილმა და სამჯერვე მამის სიტყვებმა შეაჩერა.
ამ დროს მეფეს საშინელი სიზმარი ესიზმრა: ჟამგრძელი მას ხანჯლით ემუქრებოდა. ბიჭმა მარცხენა ხელით ბრამადატას ჩავი მოიხელთა, მარჯვენათი კი ხანჯალი შემართა და უთხრა: `მე ჟამგრძელი ვარ, მეფე ჭირგრძელის ვაჟიშვილი. შენ ჩვენ ბევრი ზიანი მოგვაყენე. სამეფო წაგვართვი და მამაჩემი და დედაჩემი მოკალი. დადგა დრო შურისძიების წყურვილი დავიკმაყოფილო!~
მეფეს გამოეღვიძა და მის თავზე აღმერთული ხანჯალი დაინახა. მაგრამ ჭაბუკი აყოვნებდა...
_ რაღას უცდი? _ წამოიყვირა მეფემ. მაშინ ჟამგრძელმა მას უთხრა მამის დანაბარები. მეფე მუხლებში ჩაუვარდა და სთხოვა:
_ მაჩუქე სიცოცხლე, ჩემო ბიჭო!
_ მე როგორ უნდა გაჩუქო სიცოცხლე, ო, მეფეო, _ უთხრა ჟამგრძელმა, _ შენ ხარ ხელმწიფე და სიცოცხლეც შენ უნდა მაჩუქო!
_ მაშინ შენ მე მაჩუქე სიცოცხლე, ჟამგრძელო, მე კი შენ გაჩუქებ სიცოცხლეს.
ასე აჩუქეს ერთმანეთს სიცოცხლე ბრამადატამ და ჭაბუკმა ჟამგრძელმა, ხელი ხელს ჩაჭიდეს და შეჰფიცეს რომ ერთმანეთს არაფერს ავნებდნენ. მეფე ბრამადატამ ჟამგრძელს ჰკითხა:
_ ჟამგრძელო, ჩემო ბიჭო! რა უნდოდა სიკვდილის წინ მამაშენს ეთქვა ამ სიტყვებით: `არც ძალიან შორს იყურო და არც ძალიან ახლოს, რადგან მტრობა მტრობით კი არ განიკურნება, არამედ პატიებით!~@
ჟამგრძელმა მიუგო:
_ მამაჩემს უნდოდა ეთქვა: მტრობას გულში დიდხანს ნუ ჩაიტოვებ. წარსულის ან მომავლის ფიქრს ნუ აჰყვები. მხოლოდ აწმყოს საჭიროებით იმოქმედე. მამაჩემის ეს სიტყვები კი: `მტრობა მტრობით კი არ განიკურნება, არამედ პატიებით~, აი, რას ნიშნავს: შენ, მეფეო მამაჩემი და დედაჩემი მოკალი. მე რომ ახლა შენთვის სიცოცხლე წამერთმია, ის, ვინც შენი ერთგულია მე წამართმევდა სიცოცხლეს. ასე ჩვენი მტრობა ვერ განიკურნებოდა. ახლა კი, ო, მეფეო, შენ მე სიცოცხლე მაჩუქე, მე კი შენ გაჩუქე სიცოცხლე და პატიებით ჩვენი მტრობა განიკურნა.
_ რა კარგია! _ წამოიძახა ბრამადატამ, _ საკვირველია, როგორ ჭკვიანურად მსჯელობ!
ამის შემდეგ მან ჟამგრძელს თავისი ქალიშვილი მიათხოვა და სამეფო დაუბრუნა.

[san]

ორჯერშობილი

ეს ამბავი იმ შორეულ დროში მოხდა, როცა ადამიანები ღვთისმოშიშები და უბრალოები იყვნენ, წესის და კანონის გადამბიჯებელი კი გამონაკლისი იყო. ცხოვრობდა ქვეყნად ერთი კაცი, სახელად ვალმიკი. მძარცველი იყო და წინააღმდეგობას თუ გაუწევდნენ, არც დაფიქრდებოდა, ისე მოკლავდა ადამიანს.
იმ დროსვე ცხოვრობდა ერთი მუსიკოსი, პოეტი და საკვირველი ადამიანი სახელად ნარადა. მხიარული იყო და ყველას უყვარდა. პირზე სულ ღიმილი ეკერა, სულ ხუმრობდა და დაკვრას თუ სთხოვდნენ, უარს არასოდეს იტყოდა. თავისი ერთსიმიანი საკრავიც, ეკტარაც მუდამ თან ჰქონდა. ცნობილია, რომ რაც უფრო უბრალოა საკრავი, მით უფრო მაღალი ოსტატობა მოეთხოვება მუსიკოსს. ნარადა თავის ეკტარას ჯადოსნური ხმით ამღერებდა.
ერთხელ ნარადამ მეზობელ სოფელში წასვლა დააპირა. გზა ტყეში გადიოდა, იქ კი ვალმიკი თარეშობდა. ხალხმა ნარადას სთხოვა, ამ საშიში გზით ნუ წახვალო:
_ ვალმიკი სასტიკია, არაფრად ჩააგდებს, მუსიკოსი და კარგი ადამიანი რომ ხარ.
ნარადამ უთხრა:
_ მინდა ვნახო ის კაცი, ვინც ლაჩრებად გაქციათ. ერთი კაცის გამო გზაზე რომ ვერ გაგივლიათ.
ნარადა წავიდა, რადგან მუსიკის ჯადოსნური ძალის უფრო სჯეროდა, ვიდრე ადამიანის სისხლისმსმელობის.
ვალმიკიმ მუსიკის დამატყვევებელი ჰანგები გაიგონა და გზაზე გამოვიდა. მისდა გასაკვირად გზაზე მხოლოდ ერთი უიარაღო კაცი მოდიოდა, რის გამოც ის და მისი მუსიკა კიდევ უფრო მშვენივრად მოეჩვენა.
_ შენ რა არ იცი, რომ ამ გზაზე სიარული საშიშია? _ ჰკითხა კაცს ვალმიკიმ.
ნარადამ დაკვრა განაგრძო, გზიდან გადაუხვია და ვალმიკის გვერდით ჩამოჯდა. ვალმიკი ხანჯალს ლესავდა. ნარადამ მელოდია დაასრულა და მძარცველს მიმართა:
_ ძალიან კოლორიტული ვინმე ხარ, მაგრამ აქ, ამ ბნელ ტყეში მარტო რას აკეთებ?
_ ხალხს ვძარცვავ, _ მიუგო ვალმიკიმ, _ აი ახლაც მთელს შენს ავლა-დიდებას წაგართმევ.
_ ჩემი ავლა დიდება სულ სხვანაირია, _ უთხრა ნარადამ, _ მე მხოლოდ შინაგანი სიმდიდრე მაქვს და ბედნიერი ვიქნები, შენთვის გაზიარება რომ შემეძლოს.
_ მე მარტო მატერიალური ფასეულობა, _ უთხრა ვალმიკიმ.
_ კი მაგრამ ეს ხომ არაფერია სულიერ ფასეულობებთან შედარებით, შენ კი ასეთი ძლიერი კაცი ხარ. მითხარი, რატომ აკეტებ ამას?
_ ოჯახის გულისთვის, _ უთხრა ვალმიკიმ, _ დედაჩემის, ჩემი ცოლის და შვილების გულისთვის. ფული რომ არ მივუტანო, იშიმშილებენ, მე კი სხვა არაფრის კეთება შემიძლია.
_ სჭირდებათ კი მათ ასეთი მსხვერპლი? _ ჰკითხა ნარადამ, _ თუ გიკითხავს მათთვის, მზად არიან თუ არა ღმერთის წინაშე შეცოდებისთვის შენი პასუხისმგებლობა გაინაწილონ?
ვალმიკი პირველად დაფიქრდა.
_ ამაზე არასოდეს მიფიქრია, _ თქვა მან, _ მაგრამ ახლა...
_ მერე წადი და კითხე, _ უთხრა ნარადამ, _ მე კი აქ დაგელოდები.
ვალმიკი სახლში წავიდა და დედამისს ჰკითხა.
_ მე რატომ უნდა გავინაწილო შენი ბოროტმოქმედების პასუხისმგებლობა, _ უპასუხა მან, _ მე შენი დედა ვარ და ვალდებული ხარ გამომკვებო.
ცოლმაც იგივე უთხრა:
_ შენი ცოდვებისთვის მე რატომ უნდა ვაგო პასუხი? ამქვეყნად არაფერი დამიშავებია და ღმერთის წინაშე პირნათელი ვარ! არ ვიცი, როგორ შოულობ ლუკმაპურს. ეგ შენი საქმეა.
_ არავის უნდა ჩემი პასუხისმგებლობა გაინაწილოს. _ უთხრა ვალმიკიმ ნარადას, _ მარტო ვარ და რაც უნდა გავაკეთო ოჯახისთვის, პასუხს მარტო მე ვაგებ. მინდა გავიგო, ვინ ვარ. დამაყენე ჭეშმარიტების გზაზე, რომ ერთხელ მეც ვიგრძნო ის მუსიკა და ის სიხარული, შენს სახეზე რომ ვხედავ.
ისინი ერთად წავიდნენ... ვალმიკი თავისი ბოროტმოქმედების გამო დიდ სინანულში ჩავარდა და ჩადენილ ცოდვებს მრავალი წელი მკაცრი ასკეზით ისყიდიდა. სახელი ვალმიკი `ჭიანჭველების ბუდეს~ ნიშნავს. ასე იმისთვის შეარქვეს, რომ რამდენიმე წელი გაუნძრევლად იდგა თავიდან ფეხებამდე ჭიანჭველებით დაფარული. განწმენდის შემდეგ ვალმიკი ლეგენდარული პოეტი გახდა.
ვალმიკი ითვლება ეპიკური ლექსის ზომის, შლოკის გამომგონებლად. იგია აგრეთვე ცნობილი პოემის, `რამაიანას~ ავტორი.

[san]

ახალი გამოგონებანი

(ხასიდური პრიტჩა)

_ ნებისმიერ რამეზე დაკვირვებით შეიძლება სწავლა _ უთხრა ერთხელ რაბიმ თავის ხასიდებს, _ ამქვეყნად ყველაფერი იმისთვის არსებობს, რომ ვისწავლოთ. არა მხოლოდ ის გვაძლევს სიბრძნეს, რაც უფალმა შექმნა, არამედ ისიც, რაც ადამიანებმა გააკეთეს.
_ რას გვასწავლის, მაგალითად რკინიგზა? _ ჰკითხა ერთმა ხასიდმა დაეჭვებით.

_ იმას, რომ ერთი წამის დაგვიანებით შეიძლება ყველაფერი დაკარგო.
_ ტელეგრაფი?
_ რომ ყოველ სიტყვას ფასი აქვს.
_ ტელეფონი?
_ რომ იქ ესმით, რას ვლაპარაკობთ აქ.