ვედური ფილოსოფია, საბაზისო კურსი Options

[Atman]

“შესავალი”

რა არის ვედური ფილოსოფიის მიზანი? რა სარგებლობის მოტანა შეუძლია მას?

ვედური ფილოსოფიის მიზანია – გააშუქოს გზა, რომელსაც თუკი გავყვებით, ტანჯვისგან განვთავისუფლდებით. ამიტომ ვედური ტრადიცია არასოდეს არ თვლიდა ფილოსოფიას კაბინეტის მოაზროვნეების ხვედრად, რომელთა მსჯელობაც დაცილებულია რეალურ ცხოვრებას. ფილოსოფია, ვედების თანახმად, უნდა მიგვიყვანოს პრაქტიკულ შედეგამდე – ტანჯვისგან განთავისუფლებამდე.

თავად სიტყვა ფილოსოფია სიტყვასიტყვით ითარგმნება ბერძნულიდან როგორც “სიბრძნის სიყვარული”. სიტყვა სიბრძნის ერთ-ერთი მნიშვნელობაა ესააა – თეორიული ცოდნის პრაქტიკულად გამოყენების უნარი.

თეორიის შესწავლის შემდეგ მოსწავლე მის პრაქტიკაში გამოყენებას ცდილობს და ამგვარად გამოცდილებას იძენს. ამასთან ცოდნა, რომელიც თავდაპირველად წიგნისეული და მისი ცხოვრებისგან დაცილებული იყო, თანდათანობით ცნობიერების სიღრმეში აღწევს. ცოდნის ათვისება ნიშნავს მის მიღებას საკუთარ გონებაში და პრაქტიკულ ცხოვრებაში მისით ხელმძღვანელობას. ასეთი ცოდნა ადამიანის მსოფლმხედველობის ნაწილი ხდება, ისევე როგორც გადამუშავებული საკვები ჩვენი სხეულის ნაწილი.
რა ნაწილებისგან შედგება ვედური ფილოსოფია?

ვედურ ფილოსოფიაში არსებობს ცოდნის 4 განყოფილება:

1. პრამანა (გნოსეოლოგია) - “აღქმის (შესწავლის) მეთოდი”.

2. სამბანდჰა-გიანა (ონტოლოგია) - “სწავლება ყოფიერების შესახებ”.

3. აბჰიდეია-გიანა (ეთიკა) - “ცოდნა პრაქტიკის შესახებ, რმელსაც ცხოვრების სრულყოფამდე მივყავართ”.

4. პრაიოჯანა-გიანა (მეტაფიზიკა) - “ცოდნა ცხოვრების უმაღლესი სრულყოფილების შესახებ”.

ამგვარად, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ვედური ფილოსოფია – ესაა სწავლება შესწავლის მეთოდის (პრამანა), ყოფიერების (სამბანდჰა-გიანა), ცხოვრების სრულყოფის პრაქტიკის (აბჰიდეია-გიანა) და უმაღლესი სრულყოფილების შესახებ, რომელსაც ამ პრაქტიკით შეგვიძლია მივაღწიოთ (პრაიოჯანა-გიანა).
რას წარმოადგენს ვედური გნოსეოლოგია?

ვედური გნოსეოლოგია, ანუ “ცოდნა შესწავლის მეთოდების შესახებ”, ვედების ძალიან მნიშვნელოვანი განყოფილებაა, რომლის გაგების გარეშეც შეუძლებელია ჩავწვდეთ დანარჩენი ცოდნის დაფარულ აზრს. ამგვარად, იმისათვის, რომ შევისწავლოთ ვედური ონტოლოგია, ეთიკა და მეტაფიზიკა თავისი პირვანდელი სახით, თავიდან ადამიანმა უნდა გაიგოს, თუ რომელი მეთოდის დახმარებითაა ეს შესაძლებელი. წინააღმდეგ შემთხვევაში ვედური ცოდნა მიუწვდომელი ხდება.

ცოდნის მიღების მეთოდს სანსკრიტზე პრამანა – “მტკიცებულება” ეწოდება. როდესაც ადამიანი რეალობის ასპექტებზე საუბრობს, მან თავისი სიტყვები ავტორიტეტული მტკიცებულებებით უნდა გაამყაროს. და გნოსეოლოგიის განყოფილება გვიჩვენებს, თუ რომელი წყაროდან შეგვიძლია ამ მტკიცებულებების აღება.

რას წარმოადგენს ვედური ონტოლოგია?

“ცოდნას ყოფიერების შესახებ” სანკრიტზე ეწოდება სამბანდჰა-გიანა და იგი თავის თავში მოიცავს 7 თემას:

1. ჭეშმარიტება ღმერთის უმაღლესი მდგომარეობის შესახებ.

2. ჭეშმარიტება ღმერთის ენერგიების შესახებ.

3. ჭეშმარიტება ღმერთთან ურთიერთობების შესახებ.

4. ჭეშმარიტება სულის კონსტიტუციური მდგომარეობის შესახებ.

5. ჭეშმარიტება სულის შესახებ განპირობებულ მდგომარეობაში.

6. ჭეშმარიტება სულის შესახებ განთავისუფლებულ მდგომარეობაში.

7. ჭეშმარიტება ღმერთისა და მისი ენერგიების ერთდროული ერთიანობისა და განსხვავებულობის შესახებ.

თუკი ამ ჭეშმარიტებებს (სამბანდჰა-გიანას) ადამიანი შესწავლის სწორი მეთოდების დახმერებით შეისწავლის, იგი პრაქტიკას (აბჰიდეიას) შეუდგება, მაშინ ის უეჭველად მიაღწევს ცხოვრების უმაღლეს სრულყოფილებას (პრაიოჯანას).

რას წარმოადგენს ვედური ეთიკა?

ცოდნას იმ პრაქტიკის შესახებ, რომელსაც ცხოვრების უმაღლეს სრულყოფამდე მივყავართ, სანსკრიტზე ეწოდება აბჰიდეია-გიანა. ეს პრაქტიკა ორი ნაწილისგან შედგება:

1. ღმერთის ერთგული მსახურების პრაქტიკა, რომელიც წესებისა და რეგულაციების თანახმად ხორციელდება – ვაიდჰი-სადჰანა-ბჰაკტი.
2. ღმერთის ერთგული მსახურების პრაქტიკა, რომელიც ღმერთისადმი თავისუფალი, არამოტივირებული სიყვარულით ხორციელდება - რაგანუგა-სადჰანა-ბჰაკტი.

რას წარმოადგენს ვედური მეტაფიზიკა?

ცოდნას უმაღლესი სრულყოფილების შესახებ, რომელიც მისაწვდომია ადამიანისთვის, სანსკრიტზე ეწოდება პრაიოჯანა-გიანა. გზა უმაღლესი სრულყოფილებისკენ ასევე ორ საფეხურად მიმდინარეობს:

1. ღმერთისადმი სიყვარულის საწყისი სტადია – ბჰავა-ბჰაკტი.
2. ღმერთის წმინდა სიყვარული – პრემა-ბჰაკტი.

ამგვარად ვედური ფილოსოფიის წვდომა რეალურ შესაძლებლობას აძლევს ადამიანს, რომ ცხოვრების უმაღლეს სრულქმნას მიაღწიოს.

[Atman]

გაკვეთილი 11.

«კრიშნა — ყველა თვისების წყარო»

რა თვისებებს ფლობს კრიშნა?

სხვადასხვა წმინდა წერილების შესწავლის შემდეგ, შრილა რუპა გოსვამი იძლევა უფლის სულიერი თვისებების შემდეგ ჩამონათვალს:

1. მთელი სხეული მშვენიერი აქვს
2. მის სხეულს ყოველგვარი სასიკეთო ნიშანი ატყვია.
3. მისი სახე თვალებს ახარებს.
4. სხივმფენია.
5. ძლიერია.
6. მარად ჭაბუკია.
7. ჩინებულად ფლობს ენებს.
8. გულმართალია.
9. საამოდ ბაასობს.
10. ენაწყლიანია.
11. დიდად განსწავლულია.
12. ძალზე გონიერია.
13. გენიოსია.
14. არტისტულია.
15. მეტისმეტად ჭკვიანია.
16. მარჯვეა.
17. მადლიერია.
18. ძალზე მტკიცეა.
19. სრულყოფილად იცის, როგორ მოიქცეს დროისა და ვითარების შესაბამისად.
20. ყველაფერს ვედების საფუძველზე ხედავს.
21. წმინდაა.
22. თვითდამორჩილებულია.
23. შეუპოვარია.
24. მომთმენია.
25. მიმტევებელია.
26. დინჯია.
27. თვითდაკმაყოფილებულია.
28. გაწონასწორებულია.
29. ხელგაშლილია.
30. რელიგიურია.
31. მამაცია.
32. შემბრალებელია.
33. მოკრძალებულია.
34. ზრდილია.
35. დიდსულოვანია.
36. მორცხვია.
37. მინდობილ სულთა მფარველია.
38. ბედნიერია.
39. ერთგულთა კეთილისმსურველია.
40. მას სიყვარული ამოძრავებს.
41. ყოველგვარი სიკეთის მომნიჭებელია.
42. ყველაზე ძლევამოსილია.
43. ყველაზე სახელოვანია.
44. საყოველთაო სიყვარულით სარგებლობს.
45. მიკერძოებულია თავისი ერთგულებისადმი.
46. ყველა ქალს ხიბლავს.
47. ყველა მას ეთაყვანება.
48. ყოვლის მფლობელია.
49. ყველას მიერ პატივცემულია.
50. უზენაესი განმგებელია.
51. უცვლელია.
52. ყოვლისმცოდნეა.
53. მარად ახალია.
54. საჩ-ჩიტ-ანანდა — მარადიული, ნეტარი სხეული აქვს.
55. ყოველგვარ მისტიკურ სრულყოფილებას ფლობს.
56. წარმოუდგენელ ენერგიებს ფლობს.
57. მისი სხეულიდან უთვალავი სამყარო წარმოიშობა.
58. იგია ყოველგვარი ინკარნაციის თავდაპირველი წყარო.
59. განთავისუფლებას აძლევს მტრებს, რომლებსაც კლავს.
60. იზიდავს განთავისუფლებულ სულებს.

ოთხი განსაკუთრებულად ტკბილი თვისება (მათჰურია):

61. რუპა-მათჰურია — იმდენად მშვენიერია, რომ მთელ სამყაროში ვერაფერი შეედრება.
62. ვენუ-მათჰურია — ფლეიტაზე დაკვრით მას ყველა სამყაროს ცოცხალ არსებათა მოხიბვლა შეუძლია.
63. პრემა-მათჰურია — მას ღმრთეების საოცარი სიყვარულით შემკული ერთგულები ახვევიან გარს.
64. ლილა-მათჰურია — იგი განსაცვიფრებლად მრავალფეროვან გართობებს ასრულებს.





რით აღემატება კრიშნა ყველა დანარჩენ გამოვლინებას?

ამ 64 თვისებიდან, პირველი 50 შეიძლება ჯივებშიც (ცოცხალ არსებებში) გვხვდებოდეს, მაგრამ ისინი უმნიშვნელო დონეზეა განვითარებული.
პირველი 50 და შემდგომი 5 თვისება ნაწილობრივ არის უფალ შივაში. ეს 55 და შემდგომი 5 თვისება, გამოვლენილი უსაზღვრო რაოდენობით, ამშვენებს ვაიკუნთჰას სულიერი პლანეტების უფლის – შრი ნარაიანას – ხასიათს.

მაგრამ კრიშნაში ეს 60 თვისება განსაკუთრებული ბრწყინვალებით ვლინდება. ამ 60-ის გარდა, შრი კრიშნა დამატებით 4 შეუდარებელ ტრანსცენდენტულ სულიერ თვისებას ფლობს, რომლებიც სიის ბოლოშია მოყვანილი.

ეს უკანასკნელი 4 თვისება შეიძლება მხოლოდ კრიშნაში ვნახოთ. ამიტომ შრი კრიშნა, აღემატება რა ყველას, ღმრთეების თავდაპირველი პიროვნებაა, ყველა გამოვლინების წყარო. იგია – ის გმირი, რომელსაც ყოველი ცოცხალი არსება ეძებს. ყველა ეძებს კრიშნას, თუმცაღა ყველა ვერ ხვდება ამას. შევეცადოთ დავრწმუნდეთ ამაში.

ნუთუ მართლა ყველა კრიშნას ეძებს მატერიალურ სამყაროში? ძნელია ამ სწრაფვის დანახვა იმ ადამიანის ცხოვრებაში, ვისაც კარგი სახლი, ლამაზი ცოლი, ძლიერი სხეული და სხვა მატერიალური სიკეთეები უნდა. ნუთუ ეს მართლა ასეა?

ღმერთისადმი სწრაფვა იმ ადამიანისა, რომელიც სულიერების შესახებ ცოდნას მოკლებულია, ვლინდება მის სურვილში – იყოს მარადიული, ფლობდეს ცოდნას და იმყოფებოდეს ნეტარებაში:

• ყოველი ჩვენგანი ცდილობს იყოს ჯანმრთელი. ერთნი (უფრო გონიერნი) ამაზე ზრუნვას დროულად იწყებენ, სხვები კი ჯანმრთელობაზე ზრუნვას მხოლოდ მაშინ იწყებენ, როცა მათი მდგომარეობა უარესდება. სხვადასხვა გამაჯანსაღებელი დაწესებულებისა და უფრო ეფექტური წამლების შექმნის მცდელობები სხვა არაფერია, თუ არა ადამიანის მარადიულობისადმი სწრაფვის გამოვლინება.

• ჩვენ შეგვიძლია დავინახოთ, თუ როგორ ისწრაფვის ყოველი ადამიანი ამა თუ იმ ცოდნისკენ. ყველას გვინდა გავიგოთ ყველაფერი რაღაცის შესახებ ან რაღაცა ყველაფრის შესახებ. ამგვარად, ცოდნისადმი სწრაფვა ადამიანის ცხოვრების ერთ-ერთი პრინციპია.

• ძნელი არაა მივიდეთ დასკვნამდე, რომ ადამიანი მოქმედების მიზანი სიამოვნების მიღებაა. და ზემოთ ნახსენები ჯანმრთელობა, ცოდნა და მათი გამოვლინების ყველა ფორმა საბოლოო ჯამში სხვა არაფერია, თუ არა ბედნიერების (ნეტარების) მოპოვების მცდელობა.

ამგვარად, თუკი განვიხილავთ ადამიანის ყოველდღიურ ცხოვრებისეულ მისწრაფებებს, აღმოვაჩენთ ისევ იმ პირვალსაწყის «იმპულსებს» მოქმედებისაკენ, რომელთა საფუძველშიც მარადიულობის (სატ), ცოდნის (ჩიტ) და ნეტარების (ანანდა) მოპოვებისადმი სწრაფვა დევს. აქედან შეგვიძლია მივხვდეთ: თავის ცხოვრებაში ყველა ეძებს კრიშნას, ამ სამი თვისების წყაროს. ამიტომ ის, ვინც გვეხმარება კრიშნასთან მიახლოებაში, ჩვენი საუკეთესო მეგობარი და კეთილისმყოფელია.


რაში მდგომარეობს კრიშნას იმ ოთხი უკანასკნელი თვისების განსაკუთრებულობა, რომლებსაც «უტკბილესს» (მადჰურია) უწოდებენ? რას ნიშნავს ეს?