ისტორიები, იგავები, მოთხრობები Options

[san]

გედები

აკბარის სასახლის ახლოს ლამაზი ტბა იყო, რომელზეც თითქმის ყოველ გაზაფხულს თეთრი გედები მოფრინავდნენ და იბუდებდნენ ხოლმე. ხალხს ისინი ძლიერ უყვარდა და ელოდა. მაგრამ ზოგჯერ მშვენიერი გედები მაღალი მთების ტბებში მიფრინავდნენ და იქ იკეთებდნენ ბუდეს. მაშინ სოფლელები მოიწყენდნენ ხოლმე, რადგან თვლიდნენ, რომ უიღბლო წელი ელოდათ. ამიტომ გედების მოფრენას ყოველთვის მოუთმენლად ელოდნენ ხოლმე.
ერთხელ აკბარმა ფარიდს უთხრა:
_ გედებისადმი ჩვენი სიყვარულისა და ღრმა პატივისცემის ნიშნად ვუბრძანე ამაღამ ტბა რძით გაავსონ. ყველა სოფლელი ვალდებულია ტბაში ერთი ვედრო რძე ჩაასხას.
_ საინტერესო ჩანაფიქრია, _ მიუგო ფარიდმა, _ ვნახოთ, რა გამოვა.
მეორე დილას აკბარი ფარიდთან მივიდა და ამცნო, რომ ტბა წყლით იყო სავსე.
სოფლის ყველა მცხოვრებს ტბაში რძის ნაცვლად ერთი ვედრო წყალი ჩაესხა.
_ ჩემთვის ეს სრული მოულოდნელობაა! _ თქვა აკბარმა, _ ეს ამბავი იმაზე მეტყველებს, რომ მე ჩემს ხალხს არ ვიცნობ.
ფარიდს გაეცინა და უპასუხა:
_ თითოეულმა გლეხმა იფიქრა: `ვინ რას შეამჩნევს, თუ სხვები რძეს ჩაასხამენ, მე კი წყალს, ერთი ვედრო წყალი რძეში უკვალოდ გაზავდებაო.~ მაგრამ უბედურება ისაა, რომ ყველამ ასე იფიქრა! ასეთია ადამიანური აზროვნება. ის მისი ორმაგი ბუნებიდან გამომდინარეობს: კარგი - ცუდი, მომგებიანი - წამგებიანი, უკეთესი - უარესი. შენი განკარგულება კი იმაზე მეტყველებს, რომ შენი აზროვნებაც ორმაგი ბუნების ტყვეობაშია. იფიქრე ამაზე!

[san]

მიზეზი და შედეგი

მოწაფეებმა ფარიდს ჰკითხეს: `რა არის ბედი?~
_ერთმანეთთან დაკავშირებულ მოვლენათა უსასრულო ჯაჭვი. თანაც ყოველი მოვლენა გავლენას ახდენს მომდევნოზე.
_ მე კი მიზეზისა და შედეგის მწამს, _ თქვა ერთ-ერთმა მოწაფემ.
_ ძალიან კარგი, _ უთხრა მას ოსტატმა, _ გუშინ მოედანზე მკვლელი ჩამოახრჩვეს. რა იყო ამის მიზეზი? ის ხომ არა, რომ ვიღაცამ მას ვერცხლის მონეტა მისცა და მან იმ დანის ყიდვა შეძლო, რომლითაც დანაშაული ჩაიდინა? თუ ის, რომ ვიღაცამ დაინახა, როგორ კლავდა კაცს? იქნებ ისაა მიზეზი, რომ ხელი არავინ შეუშალა? ან იქნებ ის, რომ ცუდი მემკვიდრეობა ერგო?

[san]

სხეული და სული

ერთხელ მოწაფეებმა ფარიდს ჰკითხეს:

_ ამბობენ, ჯვარზე გაკრული იესო ფიზიკურ ტკივილს არ გრძნობდაო. შესაიძლებელია ასეთი რამ? იმასაც ამბობენ, მანსურს რომ ხელ-ფეხი მოჰკვეთეს, იღიმებოდაო. არც მაშინ უნახავთ მის სახეზე ტკივილის კვალი, როცა თვალები დათხარესო. შეიძლება ასე ყოფილიყო?
ფარიდმა ხიდან ნედლი კაკალი მოწყვიტა, მოწაფეს გაუწოდა და უთხრა:
_ გახლიჩე ეს კაკალი, ოღონდ ისე, რომ გული არ გაიხლიჩოს.
შეუძლებელიაო, მიუგო მოწაფემ.
_ მწიფე კაკალი თუ შეგიძლია ისე გახლიჩო, რომ გული მთელი დარჩეს?
_ შემიძლია _ მიუგო მოწაფემ.
_ მართალია, _ უთხრა ფარიდმა, _ შენ თვითონ გაეცი შენს კითხვას პასუხი. ადამიანთა უმრავლესობის სული სხეულთან მთლიანადაა შეზრდილი. ამიტომ თუ სხეულს ავნებენ, სულსაც ტკივა. მაგრამ სხვანაირი ადამიანებიც არსებობენ. მათი სული იმდენად თავისუფალია, რომ სხეულს მხოლოდ ნიჟარასავით ატარებს. მათი სხეულის დაზიანებით სულს ვერაფერს ვავნებთ. იესო და მანსური მწიფე კაკალს ჰგავდნენ.

[san]

ოსტატთა დიალოგი

ერთხელ, მომლოცველობისას, ფარიდს გზად მაგაჰარი უნდა გაევლო, სადაც ქაბირი, ინდოეთის უდიდესი ოსტატი და პოეტი ცხოვრობდა. მოწაფეებმა ფარიდი მის მონახულებაზე დაითანხმეს.
¬_ რა იქნება ერთი ორი დღე საგას აშრამში რომ გავატაროთ, _ეუბნებოდნენ ისინი, _ ჩვენთვის თქვენი საუბრის მოსმენა დიდი გაკვეთილი იქნება. ეს ღვთის ბოძებული შესაძლებლობაა და მისი ხელიდან გაშვება არ გვინდა!
_ კარგი, რახან ასე ძალიან გინდათ მოვინახულოთ ქაბირი, _ უთხრა მათ ფარიდმა, _ მაგრამ საუბარს კი ვერ დაგპირდებით.
ქაბირმა იცოდა, რომ ფადირი ესტუმრებოდა. ამ შეხვედრას ქაბირსაც აძალებდნენ მისი მოწაფეები. მან ფარიდს მოსაწვევი გაუგზავნა და მის აშრამში დასვენება შესთავაზა.
დათქმულ დღეს ქაბირი სტუმრის შესახვედრად სოფლის მოედანზე გავიდა.
ორნი შეხვდნენ ერთმანეთს! გადაეხვივნენ და დიდხანს შეჰყურებდნენ ერთმანეთს თვალებში. ორივეს ცრემლი სდიოდა.
ხის ქვეშ ჩრდილში ჩამოსხდნენ. ირგვლივ მოწაფეები შემოუსხდნენ, რომ მათი საუბრიდან ერთი ბრძნული სიტყვაც არ გამორჩენოდათ. დიდხანს ელოდნენ ამ წამს და მომავალ სიამოვნებას წინასწარ განიცდიდნენ. მაგრამ საუბარი არ ყოფილა... ასე გავიდა ერთი დღე, შემდეგ მეორე. და აი, განშორების დროც დადგა. მოწაფეები იმედგაცრუებულები იყვნენ: ორი ოსტატი უბრალოდ იჯდა, ერთმანეთს შეჰყურებდა და იცინოდა.
ქაბირმა სტუმრები სოფლიდან გააცილა. ისინი ერთმანეთს გადაეხვივნენ, მაგრამ არც ამჯერად დასცდენიათ სიტყვა.
სტუმრები რომ წავიდნენ, ერთ-ერთმა მოწაფემ ქაბირს ჰკითხა:
_ რატომ დუმდით?
ქაბირმა მიუგო:
_ რაზე უნდა გველაპარაკა? ჩვენ კითხვები აღარ დაგვრჩა, მხოლოდ პასუხები გვაქვს. ისიც ჩემსავით თავის საწყისთან მივიდა.
_ მაშინ რაღატომ იცინოდით? _ ჰკითხეს მოწაფეებმა.
_ თქვენზე გვეცინებოდა. დავინახავდით თუ არა, რომ რომელიმე თქვენგანი მოთმინებას კარგავდა, სიცილი გვიტყდებოდა და ამით გაწყნარებდით.

[san]

ქაბირი - სიცოცხლის მომღერალი

ქაბირმა მთელი ცხოვრება ბენარესში გაატარა, მაგახარში კი მხოლოდ მოხუცებულობისას გადასახლდა. ბენარესს ჰინდუები უწმინდეს და მსოფლიოში ყველაზე ძველ ქალაქად თვლიან. ვერ იპოვით ვერცერთ, თუნდაც ყველაზე ძველ წმინდა წერილს, ბენარესი რომ არ იყოს მოხსენიებული. გეგონება ეს ქალაქი ყოველთვის არსებობდაო. აქ დრო და დრო ჰინდუთა დიდი თავყრილობა იმართებოდა ხოლმე.
ერთხელ ქაბირს ასეთი შეკრების თავმჯდომარეობა სთხოვეს. ქაბირი უარზე იყო. ამბობდა, წმინდა წერილები არასოდეს წამიკითხავსო, მაგრამ მას პასუხობდნენ: `არაფრის გაკეთება არ დაგჭირდება, მხოლოდ შენი დასწრებაც საკმარისია, მარტო შენი ყოფნაც კი ბრძენებს გაგვხდისო.~ ქაბირი არც ერთ რელიგიას არ ეკუთვნოდა. ერთხელ, როცა მუეძინი მინარეთიდან ხმამაღლა უხმობდა უფალს, ქაბირმა მას ჰკითხა:
_ თქვენი ღმერთი რა, ყრუა?
მაგრამ მისგან არავის არაფერი სწყინდა. მუსულმანები მას თავისად თვლიდნენ, ჰინდუები და სუფიებიც თავ-თავისად. მუსულმანურ ოჯახში დაიბადა, მაგრამ ერთხელ სისხამ დილით განგის ნაპირზე ჰინდუებმა იპოვეს და მათ გაზარდეს. ეს რომ მოხდა, ბნელი ღამე იყო. როგორც ჩანს ქაბირის მშობლები შიმშილით კვდებოდნენ და ბავშვი მდინარის ნაპირას იმ იმედით დატოვეს, რომ ვინმე კეთილი ადამიანი იპოვიდა და შეიფარებდა. როგორც ამბობენ `პუტი გასპოდნი..............~. ის ბერმა იპოვა და თავის აშრამში წაიყვანა. ბევრი ცდილობდა მის დარწმუნებას, რომ ცუდ საქმეს ჩადიოდა:
_ რა ვიცით, რომელ კასტას ეკუთვნის ეს ბავშვი, _ ეუბნებოდნენ მას, _ შენ და შენი მოწაფეები კი ბრაჰმანები ხართ! რაში გჭირდება სკანდალი? ნამდვილად უწმინდურთა კასტიდან იქნება.
რამანადა (ასე ერქვა ბერს) მათ ასეთ პასუხს აძლევდა:
_ ამას არა აქვს მნიშვნელობა. სად უნდა გავუშვა საწყალი ბავშვი? ვისაც არ მოსწონს, შეუძლია წავიდეს.
რამანადა მამაცი კაცი იყო. ის ბევრმა მოწაფემ მიატოვა, მაგრამ მას დიდად არ ანაღვლებდა, რას ამბობდა მასზე ხალხი. ის ბავშვის აღზრდას შეუდგა. ქაბირი არც ისე პატარა იყო. რამანადამ რომ იპოვა, მან მას თავისი სახელი უთხრა. რამოდენიმე სიტყვას ამბობდა, მაგრამ დედისა და მამის სახელი არ იცოდა.
წლების შემდეგ მოხუცი რამანადა ამბობდა:
_ მე არაფერი დამიკარგავს. ყველა ეს მოწაფე და სწავლული ხალხი ქაბირის ფრჩხილადაც არ ღირს. მართალია ხალხი მერიდებოდა და მიმდევრებიც დავკარგე, მაგრამ სხვანაირად ვერ მოვიქცეოდი და ბედნიერი ვარ.
ბიჭი გაიზარდა და მასზე ალაპარაკდნენ. მაჰმადიანები, ჰინდუები და სუფიები მის სანახავად ქვეყნის ოთხივე კუთხიდან ჩამოდიოდნენ. ყველას უყვარდა და თაყვანს სცემდა, როგორც თავის წმინდანს.

[san]

მრავალფეხა და მელია

(ოშო რაჯნეშის გადოცემით)

მრავალფეხა თავისი ასობით ფეხით დასეირნობდა _ ამიტომაც ეძახიან მას მრავალფეხას.
ზოჯერ ერთი ფეხის დამორჩილებაც კი არაა ხოლმე ადვილი, ასობით ფეხით სეირნობა ნამდვილი სასწაულია!
მელიას ცნობისმოყვარეომამ სძლია, ის ხომ ადამიანის ჭკუასავით ცნობისმოყვარეა. ის მრავალფეხას ფეხებს დააკვირდა, შეისწავლა მათი მუშაობა, გააანალიზა და საკუთარ თვალებს ვერ დაუჯერა.
_ მოიცადე! _ უთხრა მრავალფეხას, _ გიყურებ და ვერაფრით გამიგია, როგორ მართავ ამდენ ფეხს. როგორ ხვდები, რომლის მერე რომელი უნდა გადადგა? ასი ფეხი გაქვს და ასე ნარნარად დადიხარ! როგორ მიაღწიე ასეთ ჰარმონიას?
_ მთელი ცხოვრება ასე დავდივარ, ამაზე არასოდეს მიფიქრია, _ მიუგო მრავალფეხამ, _ მაცალე, დავფიქრდე.
მან თვალები დახუჭა და აი, ცხოვრებაში პირველად მრავალფეხა ორ ფეხზე დადგა. აქამდე დაუფიქრებლად ცხოვრობდა და დადიოდა და მისი ცხოვრება მთლიანი იყო, ახლა კი ის სუბიექტად და ობიექტად დაიყო.
ორ ფეხზე დადგა და გავლა დააპირა, მაგრამ ეს ძალზე ძნელი აღმოჩნდა, თითქმის შეუძლებელი. მრავალფეხა მიწაზე დაეცა _ აბა ასობით ფეხის მართვისთვის თავი როგორ უნდა გაერთმია?
მელიას გაეცინა და უთხრა:
_ ვიცოდი, რომ ძნელი იყო. თავიდანვე ვიცოდი!
მრავალფეხა კი მწარედ ატირდა და თვალცრემლიანმა სთხოვა:
_ ადრე არასოდეს გამჭირვებია სიარული. შენ მოიგონე ეს პრობლემა. გემუდარები, ეს კითხვა სხვა მრავალფეხებს არ დაუსვა. მთელი სიცოცხლე დავდიოდი და სიარული არსოდეს გამჭირვებია. შენ მე მომკალი. ახლა ვეღარასოდეს გავივლი.
ცნობილი არ არის, რა ბედი ეწია ამ მრავალფეხას. თუ ისეთ სულელი გამოდგა, როგორიც ზოგი ადამიანია, ახლა სადმე საავადმყოფოში უნდა იყოს, დახეიბრებული და სამუდამოდ პარალიზებული, მაგრამ უფრო მგონია, რომ ჭკუა ეყო და ეს კითხვა თავიდან ამოიგდო. მან ალბათ მელიას უთხრა:
_ შენი კითხვები შენთვის შეინახე, მე კი უბრალოდ ვივლი.
ის ალბათ მიხვდა, რომ დანაწევრებული ცნობიერებით შორს ვერ წავიდოდა.

[san]

თანაგრძნობის აქტი

ქაბირმა მთელი სიცოცხლე ბენარესში გაატარა. ჰინდუებს სწამთ, რომ თუ ბენარესში მოკვდები, აუცილებლად ზეცად ამაღლდები. ამიტომ ხალხი სპეციალურად ჩამოდიოდა ამ ქალაქში სიცოცხლის დასასრულებლად.
რომ მოხუცდა და დასნეულდა, ქაბირმა მოწაფეებს მისი მაგაჰარში გადაყვანა სთხოვა.
მაგაჰარი განგის მეორე ნაპირზე მდებარე პატარა, ღარიბი სოფელია.
იმ დროს ხალხში იყო ცრურწმენა, რომ ყველა ვინც ამ ადგილას აღესრულებოდა, პირდაპირ ჯოჯოხეთში ხვდებოდა. ალბათ ასე იმიტომ სჯეროდათ, რომ მაგაჰარი ბენარესის მოპირდაპირე მხარეს იყო. ქაბირმა თქვა:
_ მაგაჰარში მინდა გადავიდე.
მოწაფეები აღელდნენ:
_ ხომ არ გაგიჟდით!
მაგრამ ის თავისას არ იშლიდა:
_რაც გინდათ ის იფიქრეთ, მაგრამ ბენარესში სიკვდილი არ მინდა, იმიტომ, რომ თუ აქ მოვკვდები და სამოთხეში მოვხვდები, ეს ჩემს დამსახურებად კი არა, ბენარესის დამსახურებად ჩაითვლება. ამიტომ მინდა მაგაჰარში დავლიო სული და ვნახო ერთი, როგორ გამიშვებენ ჯოჯოხეთში!
ქაბირი მტკიცედ იდგა თავის სიტყვაზე და მოწაფეები იძულებულები გახდნენ ნავით მეორე ნაპირზე გადაეყვანათ. მან მაგაჰარში მოწაფეებთან ერთად რემოდენიმე წელი გაატარა და იქვე მიაბარა სული უფალს. ის ერთადერთი ადამიანი იყო, ვინც მაგაჰარში იმისთვის ჩავიდა, რომ იქ მომკვდარიყო.
ამის შემდეგ ცრურწმენა მაგაჰარის შესახებ დაინგრა. ეს ქაბირის მიერ ადამიანებისათვის ჩადენილი თანაგრძნობის უკანასკნელი აქტი იყო. მაგაჰარის საცოდავი მცხოვრებლები როგორც იქნა საუკუნეობრივი სისულელისგან განთავისუფლდნენ. ახლა სწორედ მაგაჰარი ითვლება წმინდა ადგილად, სადაც ყოველ წელს ბენარესის თითქმის მთელი მოსახლეობა ნავებით გადადის, რომ პატივი მიაგოს ქაბირს, რომლის საფლავის ქვაზეც წერია: `სამოთხეში პირდაპირ მაგაჰარიდან ავედი.~

[san]

კამალი _ ქაბირის ვაჟი

თავის ვაჟს ქაბირმა კამალი დაარქვა, რაც `სასწაულს~ ნიშნავს. სიკვდილის წინ მან შვილი იხმო და თავისი ადრეული, მშვენიერი ლექსები წაუკითხა.
`ო, ჩემო მეგობარო, ჩემო გულისსწორო,
გზას გავდგომივარ, ჩემს თავს ვეძებ.
მაგრამ ეს რა უცნაური რამ ხდება.
იმის ნაცვლად, თავი მეპოვა, გავქრი,
ისე, როგორც წვეთი ქრება ოკეანეში.
წვეთი ოკეანეში ჩავარდა.
შეიძლება კი მისი ხელახლა პოვნა?~
ქაბირმა ლექსი წაიკითხა და დასძინა:
_ სანამ ამ ქვეყნიდან წავიდოდე, ერთი ჩემი ლექსი უნდა შეასწორო. მე დავწერე: `წვეთი ჩავარდა ოკეანეში.~ შენ ეს უნდა შეცვალო. უბრალოდ სიტყვები გადააადგილე და გამოვა: `ოკეანე ჩავარდა წვეთში.~ ასე იმიტომ მინდა, რომ ახლა მე ეს ყველაფერი მეორე მხრიდან შევიცანი. პირველი გამოცდილება ამ ნაპირზე მივიღე. ახლა მეორე ნაპირიდან ვლაპარაკობ _ მიღმიერიდან! ახლა მივხვდი: წვეთი კი არ ჩავარდა ოკეანეში, ოკეანე ჩავარდა წვეთში.
_ მე უკვე ვიფიქრე ამაზე, _ უთხრა კამალმა და თავისი ჩანაწერები აჩვენა, სადაც ეს სტრიქონი ხაზგასმული იყო.
_ შენ მართლა `სასწაული~ ხარ! საოცარია, მაგრამ შენ ეს ჩემზე ადრე შეიცნე!
კამალი არაჩვეულებრივი ადამიანი იყო. ჯერ კიდევ პატარა მამას შეკითხვებით კუთხეში ამწყვდევდა. ასეთი რამ ხშირად ქაბირის ასობით მიმდევარის თვალწინ ხდებოდა.
ზოგგჯერ ეს აღიზიანებდა ქაბირს.
ერთხელ ის ისე განრისხდა, რომ შვილს უთხრა:
_ ჩემი ოჯახი ჩემით მთავრდება!
ეს მას შემდეგ მოხდა, რაც მან შეიტყო, რომ კემალი ხალხისგან ფულს და საჩუქრებს იღებდა.
ქაბირი მთელი ცხოვრება ფეიქრად მუშაობდა, და იმის შემდეგაც კი, რაც გასხივოსნებული ოსტატი გახდა, ქსოვას განაგრძობდა და არავისგან არავითარ ძღვენს არ იღებდა.

_ თუ შენი ოჯახი შენზე მთავრდება, ჩემი ოჯახი ჩემით იწყება!
მიუგო კემალმა აღშფოთებულ ქაბირს, სახლი დატოვა და გზის გადაღმა ქოხი აიშენა.
ადამიანის ჭკუა მუდმივად ადარებს და აფასებს. ასეა მოწყობილი. შედეგად არასრულფასოვნების კომპლექსი ან განდიდების მანია ჩნდება, ვითარდება და ადამიანის ყველა პრობლემასა და ტანჯვას ბადებს. ამიტომ თავისუფლებისა და გასხივოსნებისკენ მავალმაგონიერმა ადამიანმა შეფასება და განკითხვა უნდა შეწყვიტოს. მაგრამ წმინდა კაცსაც კი, არაფერზე მიჯაჭვულსა და გასხივოსნებულს, შეიძლება სულის კუნჭულში სულ მცირე ეგო ჰქონდეს შემორჩენილი.
ამ პრიტჩაში ქაბირის ვაჟი ისეთ პირობებს ქმნის, რომლებიც მამამისს პროვოცირებას უწევს და თავის მცირე მიჯაჭვულობას აჩვენებს.
ბენარესის იმპერატორი ქაბირის მიმდევარი გახლდათ და ხშირად სტუმრობდა ხოლმე მას.
ერთხელ, როცა მოვიდა და კემალი ვერ დაინახა, იმპერატორმა იკითხა:
_ შენი ვაჟი სად არის? რატომ ვერ ვხედავ?
_ ეს სამწუხარო ამბავია, _ მიუგო ქაბირმა, _ გვბრაზდი და ისე ვეჩხუბე, რომ წავიდა და გზის გადაღმა ქოხი აიშენა.
_ რა მოხდა? რატომ გბრაზდი ასე? _ ჰკითხა იმპერატორმა.
_ ხალხი მოდიოდა და ფული და ალმასის და ზურმუხტის ქვები მოჰქონდა. მე კი ეს არაფერში მჭირდება და უარს ვამბობ ხოლმე, ის კი გვერდზე მიზის და ეუბნება: `კარგი, თუ მამაჩემი უარს ამბობს, მე მომეცით.~ გვერდზე მიზის და ამ საჩუქრებს აგროვებს! ვუთხარი, რომ ეს ცუდია, ის კი მეუბნება: `ბრძანებებს ნუ მაძლევ! მე შენი მოწაფე არა ვარ, შენი შვილი ვარ! თვითონაც კარგად ვიცი, რა არის ცუდი და კარგი. თუ გასხივოსნებული ოსტატი ხარ, ასეთი წვრილმანი რატომ გაღელვებს? სხვების არასრულყოფილება არ უნდა გაშფოთებდეს!~
_ ასეთი ხასიათი აქვს... მე დაველაპარაკები. _ უთხრა იმპერატორმა და კემალთან წავიდა. ისინი დიდხანს საუბრობდნენ, წასვლის წინ კი იმპერატორმა უთხრა: `ეს ალმასი მინდა გაჩუქო, ძალზე იშვიათი და ძვირფასი ქვაა!~
კემალმა მადლობა გადაუხადა და უთხრა:
_ ჩემი ქოხის სახურავზე დადე.
იმპერატორმა ალმასი კარის თავზე, ბამბუკის სახურავში შეაცურა და წავიდა.
ერთი თვის შემდეგ მან კვლავ მოინახულა კემალი და ჰკითხა:
_ მოგეწონა ჩემი საჩუქარი?
_ მართალი რომ გითხრა, სულ გადამავიწყდა _ უთხრა კემალმა _ თუ შეგიძლია ნახე, ისევ იქ დევს თუ არა, სადაც დატოვე? დრო არ მქონდა, შემეხედა. ჩემს თავში ვიყურები.
იმპერატორმა ალმასი იქ იპოვა, სადაც დატოვა. ის ქაბირთან წავიდა და უთხრა:
_ ცდები, შენი შვილი მართლა `სასწაულია~! სიმდიდრე მას არ აინტერესებს.
ბოლოს ქაბირი იძულებული გახდა კემალის ქოხში წასულიყო და პატიება ეთხოვა:
_ მაპატიე. ვცდებოდი. შენ ჩემი გამოცდა გინდოდა: გავბრაზდებოდი თუ არა. მე მარტლაც გავბრაზდი. მეგონა, რომ შენში სიხარბე გაჩნდა.
_ მე შენი სისხლი და ხორცი ვარ, შენი არსი. როგორ მოგაფიქრდა, რომ გავხარბდებოდი?! როგორც ჩანს, სიხარბე შენშია, თუკი ამან ასე გაგაბრაზა.
ქაბირმა ტავში ჩაიხედა და კემალს დაეთანხმა:
_ ალბათ მართალი ხარ. ჩემი დაინტერესება და გაბოროტება იმის გამო, რომ შენ ფულს აგროვებდი, შენსაზე კი არა, ჩემს სიხარბეზე მეტყველებს. [ჩემი რისხვაც ამას ნიშნავს - ი კ ტომუ ჟე მოი გნევ] გთხოვ, მაპატიე და დაბრუნდი.
კემალი უჯახს დაუბრუნდა. ის ქაბირის მემკვიდრე იყო _ არა ნაკლებ დიდი და ბრძენი. მაგრა, რაც უნდა უცნაური იყოს, ისტორიას მხოლოდ ქაბირი ახსოვს. მან თავისი მიმდევრებისთვის რელიგია შექმნა _ `ქაბირის გზა~.
კამილს არაფერი ჰქონია. არც რაიმე მოძრაობა ჩამოუყალიბებია. მიუხედავად იმისა, რომ ათასობით ადამიანი უსმენდა, მხოლოდ მეგობრად რჩებოდა. ეხმარებოდა ხალხს, რჩევას აძლევდა, მაგრამ აროსედეს დადგენია რაიმე რიტუალი, აღთქმა ან მიმდინარეობის პრინციპები. ამაშია მისი სიდიადე! რადგან იმ ოსტატისთვის, სწავლებას რომ აყალიბებს, ჭეშმარიტების გულიდან გადახვევა გარდაუვალია. ათასი ოსტატი მოსულა დედამიწაზე და თავისი რჩევით სიცოცხლის ნაკადი გაუძლიერებია, მაგრამ ისტორიას მხოლოდ რამოდენიმე მათგანი შემორჩა.

[san]

ნაგარჯუნა და ქურდი

ერთხელ უდიდესი მისტიკოსი, ნაგარჯუნა სამოგზაუროდ წავიდა. იმპერატორი ნაგარჯუნას თაყვანისმცემელი გახლდათ და მოწყალების შესაგროვებელი ოქროს თასი აჩუქა. თასი ძალიან ძვირფასი იყო, ნაგარჯუნა კი _ ნახევრად შიშველი მაწანწალა.
ერთხელ ნაგარჯუნას წინ ქურდმა ჩაიარა და თვალებს არ დაუჯერა, რომ მათხოვარს ასეთი ძვირფასი ნივთი ეჭირა. ქურდი მას უკან გაჰყვა.
ნაგარჯუნა ღამის გასათევად ნახევრად დანგრეულ მონასტერში შევიდა. ქურდს გაუხარდა, ასე რომ გაუმართლა. იფიქრა, რომ დაიძინებს, მივალ და თასს სულ ადვილად ავაცლიო და კედლის უკან დაიმალა.
ნაგარჯუნამ იგრძნო და მიხვდა, რაც უნდოდა ამ კაცს. გარეთ გამოვიდა და თქვა:
_ მოდი, ეს თასი პირდაპირ აიღე, რომ მე მშვიდად დაძინება შევძლო. არ მინდა, რომ ქურდად გაქციო, ამიტომ ვიფიქრე და გადავწყვიტე, გაჩუქო. ვიცი, რომ მაინც წაიღებ, ჰოდა რატომ არ უნდა მოგცე? მიიღე ჩემგან საჩუქრად!
ქურდი არ ელოდა მოვლენათა ასეთ განვითარებას. ის ნაგარჯუნას მიუახლოვდა და მის ფერხთით მუხლი მოიყარა. ნაგარჯუნამ უთხრა:
_ აზლა შეგიძლია წახვიდე, მე მეტი არაფერი მაქვს. შეგიძლია გიხაროდეს, მე კი მომასვენე.
მაგრამ ქურდმა უთხრა:
_ მოიცა, წმინდა კაცო. მეც მინდა ნივთებისგან ასეთი თავისუფალი ვიყო. შენ მე თავი არარაობად მაგრძნობინე. მითხარი, არსებობს გზა, რომლითაც შემეცნების მწვერვალს მივაღწევ?
_ დიახ, არის ასეთი გზა! _ მიუგო ნაგარჯუნამ.
_ ოღონდ არ მითხრა, რომ ჯერ ქურდობას უნდა დავნებო თავი, _ უთხრა ქურდმა, _ იმიტომ, რომ სადაც არ უნდა მივიდე (უკვე ბევრ წმინდანთან და მისტიკოსთან ვიყავი), ყველამ მითხრა, ჯერ ქურდობა შეწყვიტეო.~ ვცადე, მაგრამ ეს პირობა ვერაფრით შევასრულე.
ნაგარჯუნამ უთხრა:
_ როგორც ჩანს, ნამდვილი მისტიკოსი ჯერ არ შეგხვედრია. ალბათ, მხოლოდ ყოფილი ქურდები გხვდებოდნენ. ასე რომ არ იყოს, რატომ შეაწუხებდათ შენი ქურდობა? იყავი ქურდი! ეს ჩემი საქმე არ არის. მე ეს არ მადარდებს. შენგან მხოლოდ ერთ რამეს ვითხოვ: წადი და აკეთე, რასაც აქამდე აკეთებდი, ოღონდ ამიერიდან ყველაფერი შეგნებულად გააკეთე.
_ ამაზე თანახმა ვარ, _ უთხრა ქურდმა, _ ცდას არ დავაკლებ.
ნაგარჯუნამ უთხრა:
_ ამ მონასტერში თხუთმეტ დღეს დაგიცდი. შეგიძლია მოხვიდე და ყველაფერი მომიყვე.
მეათე დღეს ქურდი მივიდა და უთხრა:
_ ეშმაკი ყოფილხარ! ვცადე, რაც მითხარი. გამიმართლა, ერთ სახლში შევძვერი, სადაც დიდი სიმდიდრე იყო. მახსოვდა, რაც დაგპირდი და ვაცნობიერებდი, რასაც ვაკეთებდი. თანდათან ისეთი სიმშვიდე და გულგრილობა დამეუფლა, რომ აღარ მომინდა ქურდობა და ვერაფერი წამოვიღე.
ნაგარჯუნამ უთხრა:
_ სწორედ ეს მინდოდა, გაგეგო. ახლა ყველაფერი შენ არჩევანზე კიდია. შეგიძლია არ მიიღო გაცნობირება და ქურდი დარჩე, ან შეგნება აირჩიო და სხვა ადამიანი გახდე. თუ ამ საქმის შეგნებულად კეთება შეგიძლია, გააგრძელე ქურდობა. მე შენზე აღარ ვდარდობ.
_ კი მაგრამ ეს ხომ შეუძლებელია! _ უთხრა ქურდმა, _ უკვე ვცადე, უკვე აღარ შემიძლია მოპარვა.
_ ისე მაგრად გამომიჭირე, _ დასძინა მან, _ გაცნობიერებას მე ვეღარ შეველევი. უკვე გავიგე მისი გემო.

[san]

პირველი საფეხური

ერთი კაცი წმინდა რამანუჯასთან მივიდა და უთხრა:
_ დამეხმარე, ღმერთისკენ მიმავალი გზა მინდა ვიპოვო.
რამანუჯამ მიუგო:
_ ჯერ ეს მითხარი, ოდესმე თუ გყვარებია ვინმე?
_ ამქვეყნიური საქმეები არ მაინტერესებს, _ უპასუხა კაცმა, _ სიყვარული და ეგეთი რამეები ჩემთვის უმნიშვნელოა. მე ღმერთზე ვფიქრობ.
_ გთხოვ, კიდევ ერთხელ დაფიქრდი, _ უთხრა რამანუჯამ, _ ცხოვრებაში ქალი, ბავშვი ან ვინმე მაინც არასოდეს გყვარებია?
_ ხომ გითხარი, ჩვეულებრივი ერისკაცი არ გეგონო-მეთქი _ უთხრა კაცმა, _ რელიგიური ადამიანი ვარ, არავინ არ მყვარებია.
რამანუჯამ მოიწყინა, თვალზე ცრემლი მოადგა.
_ მაშინ ეს შეუძლებელია, _ უთხრა მან, _ ჯერ ვინმე უნდა შეიყვარო. ეს იქნება ღმერთის გზაზე შენი პირველი ნაბიჯი, პირველი საფეხური. შენ ბოლო საფეხურზე მეკითხები, თვითონ კი პირველ საფეხურზეც არ შეგიდგამს ფეხი. წადი და შეიყვარე ვინმე!

[san]

ღმერთი ყველგანაა

ნანაკი, სიკჰიზმის დამაარსებელი ლამაზი და უბრალო კაცი იყო. მას მხოლოდ ერთი მოწაფე ჰყავდა, რომლისთვისაც არაფერი უსწავლებია. ის მხოლოდ მღეროდა შთაგონებით სავსე, მოწაფე კი ხმას აძლევდა და უბრალო მუსიკალურ საკრავზე უკრავდა.
მასზე ასეთ იტორიას ჰყვებიან: ერთხელ ნანაკი სამოგზაუროდ წავიდა. არაბეთი მოიარა და მექაში ჩავიდა, სადაც მუსულმანთა სიწმინდე, შავი ქვა `ქააბა~ ინახება.
უკვე გვიანი იყო. ნანაკმა ილოცა და დასაძინებლად მიწვა, მაგრამ მას თავზე წმინდა ქვის მცველები წამოადგნენ და თქვენი საქციელი დაუჯერებლად გვეჩვენებაო, უთხრეს.
_ თქვენ ინდოეთიდან ჩამოხვედით, _ აუხსნეს მათ, _ სადაც ხალხმა სიწმინდის პატივისცემა იცის. თქვენ ისე დაწექით, რომ ფეხები ჩვენი წმინდა ქვისკენ გაქვთ მიშვერილი. ეს ჩვენს რელიგიურ გრძნობებს შეურაცჰყოფს. ეს ქვა ჩვენთვის ღმერთს ნიშნავს, მასში ღვთაებრივი არსია ჩადებული.
_ თქვენ ამბობთ, რომ თქვენი ღმერთი ამ ქვაში დევს, ჩემი ღმერთი კი არაფერშია ჩადებული. ამიტომ საითაც არ უნდა გავიშვირო ფეხები, ის იქ იქნება! - აუხსნა ნანაკმა.

[san]

ინდოეთის უდიდესი პოეტი

ინდოეთის უდიდეს პოეტზე, რაბინდრანათ თაგორზე ლეგენდები დადის. მან ექვსი ათასი მშვენიერი სიმღერა შექმნა. შთაგონება რომ ეწვეოდა, თაგორი თავის ოთახში იკეტებოდა და წერდა. არ ჭამდა, არ სვამდა და ოთახიდან სამი-ოთხი დღე არ გამოდიოდა.
ყველა, ვისაც ის ასეთი მარხვისა და შემოქმოქმედებითი აქტიურობის შემდეგ ოთახიდან გამოსული თაგორი უნახავს, აღნიშნავს, რომ ის შეცვლილი იყო ხოლმე, თითქოს სხვა სამყაროსთან ნაზიარებს ჰგავდა _ მანერების სინატიფით და გრაციოზულობით, გასხივოსნებული მზერით... მაგრამ ეს სურნელი მას მხოლოდ რამოდენიმე საათი დაჰკრავდა. შემდეგ შეიძლებოდა ასეთი მდგომარეობა თვეობით აღარ წვეოდა. ამბობენ, სიკვდილის წინ მასთან მისი მეგობარი, ცნობილი ლიტერატურათმცოდნე მივიდაო. მან პოეტის ხელი ხელში აიღო და უთხრა:
_ შეგიძლია მშვიდად მიაბარო სული უფალს, შენ ხომ ამდენი სიმღერა შექმენი! ამდენი მშვენიერი სიმღერა ამქვეყნად ჯერ არავის უმღერია! ვერც კალიდასა და ვერც შელი შენ ვერ შეგედრებიან.
ამის გამგონე რაბინდრანათს ღაწვზე ცრემლი ჩამოუგორდა. მეგობარმა თვალებს ვერ დაუჯერა.
_ შენ ტირი? _ უთხრა მან, _ შენ სიკვდილის გეშინია? არ მჯერა! ადამიანს, რომელმაც სიცოცხლე მთელი სისავსით აამღერა, სიკვდილის ეშინია?! სიკვდილი ხომ სიცოცხლის ერთ-ერთი გამოვლინებაა!
_ არა, სიკვდილის არ მეშინია! _ უთხრა რაბინდრანათმა, _ სიკვდილი მშვენიერია, ისევე როგორც სიცოცხლე. მე იმას ვტირი, რომ საუკეთესო სიმღერები სულა ახლახანს მეწვივნენ. აქამდე ბავშვი ვიყავი. ახლა ავიზარდე და ღმერთი სულ უფრო და უფრო მეტს მაძლევს. მხოლოდ ახლა მოვმწიფდი და წასვლის დროც მოვიდა. ეს უსამართლობაა!

[san]

რამაკრიშნა

ერთხელ რამაკრიშნა ნავით მდინარეზე გადადიოდა. უცებ შუა მდინარეში ყვირილი დაიწყო:
_ რატომ მირტყამთ?
მოწაფეები დაიბნენ.
_ რას ამბობთ, მოძღვარო? ჩვენ ხომ არ გირტყამთ? _ ჰკითხეს მათ.
_ შეხედეთ!
რამაკრიშნამ მოსასხამი აიწია. ზურგზე გარკვევით აჩნდა ჩალურჯებული ზოლები, თითქოს ვიღაცას ჯოხით ეცემა.
მოწაფეებს თავგზა აებნათ. რა ხდება? მაშინ რამაკრიშნამ მათ მეორე ნაპირზე მიუთითა. იქ ვიღაც უბედურს რამოდენიმე კაცი ცემდა.
როცა ნაპირს მიაღწიეს, ნაცემ კაცთან მივიდნენ და ზურგი უნახეს. მას ზუსტად ისეთი ნაჭდევები აჩნდა, როგორიც რამაკრიშნას ზურგს.

[san]

უკანასკნელი დაბრკოლება

რამაკრიშნა ქალღმერთ კალის ეთაყვანებოდა, მაგრამ ერთხელ ტოტაპურის შეხვდა. ის ძალზე უჩვეულო ადამიანი გახლდათ, განგის ნაპირებზე სრულიად შიშველი დადიოდა და ყოველგვარი მიჯაჭვულობისგან და დოგმისაგან თავისუფალი იყო.
მასთან საუბარში რამაკრიშნამ თქვა, რომ უფალთან შერწყმას ვერ აღწევდა. ტოტაპურიმ უთხრა:
_ შენ ხელს ქალღმერთ კალისადმი შენი ერთგულება გიშლის. შენ უნდა გაანადგურო დედა-ქალღმერთი.
რამაკრიშნა შეედავა:
_ როგორ უნდა გავანადგურო დედა-ქალღმერთი? ის ჩემი სული და გულია! ეს რომ გავაკეთო, მოვკვდები.
_ ჯობია მოკვდე! _ წამოიძახა ტოტაპურიმ, _ თუ მართლა გინდა თავისუფალი იყო, ყველა შენი კავშირი და მიჯაჭვულობა უნდა მოსპო, ეს კი მიჯაჭვულობაა. მართალია ცოლს ან ფულს არ ხარ მიჯაჭვული და ეს ქვეყანა ვერ გბოჭავს, მაგრამ დედა-ქალღმერთს ხარ მიჯაჭვული. ვიცი, რომ ის მშვენიერია, მაგრამ სანამ შენში არსებობს, ჭეშმარიტებას ეფარება.
რამაკრიშნა ტოტაპურის წინ დაჯდა და მედიტირებას შეუდგა, მაგრამ დახუჭავდა თუ არა თვალებს, დედა-ქალღმერთი ეცხადებოდა მთელი თავისი მშვენიერებით! რამაკრიშნა ირწეოდა და თვალზე ცრემლი სდიოდა. სულ გადაავიწყდა ტოტაპური და თავისი განზრახვა. ტოტაპურიმ ის შეანჯღრია და უთხრა:
_ ისევ სიზმარში ხარ, აიღე მახვილი და ორად გააპე ქალღმერთი!
ეს სცენა რამოდენიმეჯერ განმეორდა. თავის თავში ქალღმერთის სახეს დაინახავდა თუ არა, რამაკრიშნას ყველაფერი ავიწყდებოდა. იმდენად ცოცხალი და მშვენიერი, სინათლით სავსე იყო დედა!
ეს ღვთაებრივის უმშვენიერესი ხილვა ხილვა იყო _ ფორმები, რომელთა მიღმაც მხოლოდ უფორმობაა.
_ ახლა უნდა წავიდე, მაგრამ სანამ წავალ კიდევ ერთხელ სცადე, _ თქვა ტოტაპურიმ, _ შუშის ნამტვრევი მოვიტანე. როცა დავინახავ, რომ ისევ ირწევი და თვალზე ცრემლი გადგება, მესამე თვალს გაგიჭრი. სისხლი წამოგივა, გეტკინება და გაგახსენდება, რომ აქ ვარ, ხმალს აიღებ და დედა-ქალღმერთს ორად გააპობ.
_ კი მაგრამ, ხმალი საიდანღა მოვიტანო? _ ჰკითხა რამაკრიშნამ.
_ იქიდან, საიდანაც დედა მოიყვანე!
რამაკრიშნამ კიდევ სცადა. რწევა რომ დაიწყო და ცრემლი წამოუვიდა, ტოტაპურიმ შუშის ნატეხით შუბლი გაუჭრა. გაცნობიერების ერთ წამში რამაკრიშნამ შუაზე გააპო კალი. დედა გაქრა და გაიხსნა უფორმობის კარი.
ექვსი დღე და ღამე რამაკრიშნა სამადჰის მდგომარეობაში იყო. გონს რომ მოვიდა, პირველი მისი სიტყვები იყო: `უკანასკნელი დაბრკოლება გადავლახე. უსაზღვროდ მადლობელი ვარ შენი, ტოტაპური, უსაზღვროდ მადლობელი.~

[san]

სინამდვილე

ტოტაპურიმ თავისი მისია შესრულებულად ჩათვალა და წასვლას აპირებდა, მაგრამ მოულოდნელად ავად გახდა _ ეს დიზენტერიის მწვავე შეტევა იყო. მისი მცდელობა, მედიტაციის საშუალებით გამოსულიყო მდგომარეობიდან შედეგს არ იძლეოდა, რადგან კონცენტრირებას ვერ ახერხებდა. ხშირად უხდებოდა წამოხტომა, მედიტაციის შეწყვეტა და ეზოში გავარდნა...
რამაკრიშნამ მას უთხრა:
_ მატერიასთან არასწორი დამოკიდებულება გაქვს. შენ სული მატერიისგან გამოყავი და ამიტომაც სხეული დაგისუსტდა. ილოცე დედა-ქალღმერთის მიმართ და ყველაფერი მოგვარდება.
_ არაფის გულისთვის! _ თქვა ტოტაპურმა, _ არაფერია, მე თვითონ მოვუვლი. ასეთი პრობლემები არასოდეს მქონია!
მაგრამ სნეულება არ ცხრებოდა.
_ შეიძლება შენთვის ვილოცო? _ ჰკითხა მას რამაკრიშნამ, მაგრამ ტოტაპურის არაფრის გაგონება არ სურდა და ჯიუტად იმეორებდა, რომ მატერია არაა მნიშვნელოვანი, რომ მთავარი სულია. რამაკრიშნა ამბობდა, რომ ამქვეყნად ყველაფერი ღვთაებრივია, რომ მატერია ხორცშესხმული სულია და თუ მას სულს ჩამოვაშორებთ, მოკვდება; `უნდა იყოს ჰარმონია~, ამბობდა ის, მაგრამ ტოტაპური არ ნებდებოდა, რადგან მთელი მისი სწავლება იმას ემყარებოდა, რომ საჭიროა სული მატერიისგან გამოვყოთ, ამიტომ დათანხმება მითვის საკუთარი მარცხის აღიარებას ნიშნავდა. ასე გაგრძელდა რამოდენიმე დღე. ბოლოს, მუდმივი გასაჭირით გატანჯული ტოტაპური დანებდა. ისინი ერთად დასხდნენ და დედა-ქალღმერთის მიმართ ილოცეს, რის შემდეგაც ავადმყოფობამ უკან დაიხია.
წასვლისას ტოტაპური რამაკრიშნას გდაეხვია და უთხრა:
_ უსაზღვროდ მადლობელი ვარ. შენ მიმახვედრე, რომ სიცოცხლე ერთიანი და განუყოფელია და ყველა გამოვლინებაში უნდა გვიყვარდეს.

[san]

ეს უნდა გამოსცადოთ

ერთხელ რამაკრიშნასთან გამოჩენილი მეცნიერი მივიდა.
_ გავიგე, კალკუტაში ინტელექტუალთა კლუბი შეგიქმნიათ. ამბობენ, რომ მთელი ნაღები საზოგადოება თქვენს წრეში დადის. ხომ ვერ მეტყოდით, რატომ გწამთ ღმერთი ან რისთვის გიყვართ?
მეცნიერმა მაშინვე ჩამოთვალა ათობით მიზეზი, რომელთა გამოც სწამდა ღმერთი. რამაკრიშნა მას უსმენდა და თითოეულ მიზეზზე ხმადაბლა ეცინებოდა. მოწაფეებმა უხერხულობა იგრძნეს. ყველა ეს მიზეზი ხომ ასეთი ლოგიკური იყო, მეცნიერი კი საქვეყნოდ ცნობილი კაცი გახლდათ. თანაც რამაკრიშნა არაფერს, პასუხობდა და მხოლოდ ხმადაბლა იცინოდა.
მიზეზების ჩამოთვლა რომ დაამთავრა, მეცნიერმა მას ჰკითხა:
_ საკმარისი მიზეზებია?
_ ყველა ამ მიზეზის გამო გწამთ ღმერთი? _ უთხრა პასუხად რამაკრიშნამ _ ყველა ეს დასკვნა ხომ საკამათოა. თქვენზე უკეთესი ლოგიკოსი ყველა თქვენს მტკიცებას ნაცარტუტად აქცევს. მე გაუნათლებელი კაცი ვარ, მაგრამ მაინც მესმის, რომ ამ ქვეყნად არ არსებობს არგუმენტი, რომლის წინააღმდეგაც კონტრარგუმენტი არ მოიძებნება. პირადად მე არაფერი მკიცება არ გამაჩნია, მაგრამ დარწმუნებული ვარ! ისევე ვარ დარწმუნებული, როგორც კაცი, რომელიც ხედავს. ჩემს რწმენას მიზეზი არა აქვს. მტკიცება იმას სჭირდება, ვინც სინათლეს ვერ ხედავს. ასეთ კაცს ვერცერთი არგუმენტი ვერ უშველის. ასე რომ გთხოვთ, ნუ გეწყინებათ და ნურც გამიბრაზდებით. მხოლოდ ერთი რამ მინდა გითხრათ: დაივიწყეთ ყველა ეს არგუმენტი! თქვენ ეს უნდა გამოსცადოთ, აქამდე უნდა მიხვიდეთ!

[san]

ცოდვებისგან განწმენდა

ყოველ თორმეტ წელიწადში ერთხელ მდინარე განგის ნაპირზე ცოდვებისგან განწმენდის რიტუალი ტარდება.
რამაკრიშნას ერთი გულმხურვალე ტაყვანისმცემელი წმინდა განბანის სამზადისში მასთან შევიდა, რომ მის ფეხებს შეხებოდა და მოძღვრის კურთხევა მიეღო. რომ გაიგო, რომ რიტუალის შესრულებას აპირებდა, რამაკრიშნამ უთხრა:
_ ძალიან კარგი. მშვენიერია! ერთხელ ჩემს მაგივრადაც ჩაყვინთეთ, მე ხომ არ მოვდივარ. თუმცა მე არც ჩამიდენია არაფერი ცოდვა, თანაც წყალი ცივია. კიდევ იცით რისი მეშინია? ამდენი ხალხი ტოვებს განგში თავის ცოდვებს. წყალში შესვლა საშიშიც კია _ შეიძლება ვინმეს ცოდვები მომეწეპოს. ასე რომ ერთხელ ჩემს მაგივრადაც ჩაყურყუმალავდით.
_ თქვენ რა, ხუმრობთ? _ ჰკითხა თაყვანისმცემელმა.
_ მართალი რომ გითხრათ... თუმცა თქვენ არ გიშლით. ის უზარმაზარი ხეები თუ გინახავთ, განგის ნაპირზე რომ დგას? _ ჰკითხა რამაკრიშნამ.
_ დიახ, _ მიუგო მან, _ თორმეტი წლის წინ განბანა რომ შევასრულე, ის მართლაც გიანტური ხეები მაშინ ვნახე.
_ თუ იცით, რისთვის იზრდება იქ ის ხეები?
_ ნუთუ იმ ადამიანს ვგავარ, რომელმაც იცის, ხეები რისთვის იზრდება? დღეს რაღაც ყცნაურ ხასიათზე ბრძანდებით!
_ ამ ხეების საიდუმლო უნდა გაგიმხილოთ _ უთხრა რამაკრიშნამ, _ განბანის შესრულების დროს ცოდვებს განგის კი არა, ცივის წყლის ეშინიათ. წყალში რომ ჰყოფთ თავს, ისინი წყლიდან ხტებიან, ხეებზე ჩამოსხდებიან და იქ გიცდიან. წყლიდან რომ ამოდიხართ, ისევ თავზე გახტებიან. თანაც გახსოვდეთ, ზოგჯერ სხვისი ცოდვებიც დაგახტებიან ხოლმე. ხედავენ, რომ ასეთი სუფთა, კარგი ბიჭი ხართ და... ან უბრალოდ მრავალფეროვნებისთვის! სხვები უკვე საკმარისად აწვალეს და ახლა თქვენი გაწვალება უნდათ. ასე რომ ამ ხეების ქვეშ რომ გაივლით, ფრთხილად იყავით!
_ როგორ უნდა ვიყო ფრთხილად? _ აყვირდა კაცი, _ მე ხომ ვერავითარ ცოდვებს ვერ ვხედავ!
_ ნება თქვენია, _ უთხრა რამაკრიშნამ, _ მაგრამ მე ეს სეშიში საქმე მგონია. დაფიქრდით, საჩქარო არაფერია. კაცი შეცბუნდა. მთელი ღამე არ სძინებია, ფიქრები სტანჯავდა. საბოლოოდ გამგზავრებაზე უარი თქვა.

[san]

ვივეკანანდა

ერთხელ ღმერთის ძიებით დაკავებული ახალგაზრდა ვივეკანანდა მაჰარიში დევენდრანაჰს ესტუმრა. ბნელი ღამე იყო. მაჰარიში განგის ტალღებზე დარწეულ ნავში ისვენებდა.
ვივეკანანდამ ნავამდე ცურვით მიაღწია, ნავზე აგებული საცხოვრებლის კარს ხელი ჰკრა და მედიტაციაში ჩაძირული მაჰარიში დაინახა. ვივეკანანდამ მას ნჯღრევა დაუწყო. მაჰარიშიმ თვალები გაახილა და სულ მთლად გალუმპული მოცახცახე ახალგაზრდა გაკვირვებით შეათვალიერა.
_ მითხარი, _ უთხრა ვივეკანანდამ, _ ღმერთი გინახავთ?
_ ეს შეკითხვა ბევრს დაუსვამს, _ მიუგო მაჰარიშიმ, _ მაგრამ ასე უცნაურად ეს ჯერ არავის გაუკეთებია.
მიუხედავად იმისა, რომ შეკითხვა ასე გვიან ღამით და ასეთ უცნაურ პირობებში იყო დასმული, მაჰარიში მშვიდად იყო.
_ დაჯექი, შვილო ჩემო, დამშვიდდი, და ყველაფერზე დავილაპარაკებთ, _ თქვა მან მცირე ყოყმანის შემდეგ.
_ უკვე აღარაფერია სალაპარაკო, შენმა ჭოჭმანმა უკვე გამცა პასუხი, _ უთხრა ვივეკანანდამ, წყალში გადახტა და ნაპირისკენ გაცურა.
გაოგნებული მაჰარიში მას ეძახდა, მაგრამ ვივეკანანდა არ დაბრუნდა.
ორი თვის სემდეგ ის რამაკრიშნასთან მივიდა და იგვე კითხვა დაუსვა:
_ არსებობს თუ არა ღმერთი და თუ გინახავს იგი?
რამაკრიშნამ მას მოუსმინა და მიუგო:
_ არ არსებობს არაფერი ღმერთის გარდა! ის, რასაც შენ ეძებ, სიტყვების მიღმაა.
_ გინახავს ღმერთი? _ ჰკითხა ვივეკანანდამ.
_ დიახ, მინახავს! ისე, როგორც ახლა შენ გხედავ!
ახლა უკვე ვივეკანანდას გაკვირვების ჯერი დადგა. მან თავის დღიურში ჩაწერა:
_ აქამდე მე ვაოცებდი ჩემს მასწავლებლებს. არასოდეს დავფიქრებულვარ, მზად ვარ თუ არა ღმერთი ვეძებო, მაგრამ ეს ადამიანი სხვებისგან სრულიად განსხვავებულად მომექცა. ყველა, ვინც აქამდე მინახავს, მხოლოდ სიტყვების ანაბარა იყო, რამაკრიშნას კი გამოცდილება აქვს.
ამბობენ, ვივეკანანდამ რამაკრიშნას ბევრი თავსატეხი გაუჩინაო. ფიზიკურად ის ძალიან ძლიერი იყო, ბოქსს და ფეხბურთს მისდევდა, რამაკრიშნა კი უღონო კაცი იყო, დაბალი და სრულიად უსწავლელი. მასთან საუბარში ვივეკანანდა სულმუდამ ვედების უცოდინარობაში მის გამოჭერას ცდილობდა. ერთხელაც, მისი ერთ-ერთი ასეთი მდელობის შემდეგ რამაკრიშნამ მოულოდნელად შუბლში წკიპურტი [კოსტიაშკი პალცევ] უთავაზა. ვივეკანანდა ღრმა სამადჰიში ჩაიძირა და ასეთ მდგომარეობაში საკმაოდ დიდი ხანი დაჰყო. გონს რომ მოვიდა, ვივეკანანდა რამაკრიშნას ფერხთით დაჯდა და სიცოხლის ბოლომდე მის მოწაფედ დარჩა.
შემდეგ ისინი ერთად არჩევდნენ ადვაიტა-ვედანტას და წმინდა წიგნებს, ცდილობდნენ რა მთელი კაცობრიობისთვის ერთიანი რელიგია შეემუშავებინათ.
ერთხელ ვივეკანანდამ თავის მასწავლებელს ღმერთის გზაზე მისი პირველი ნაბიჯების შესახებ ჰკითხა. ვივეკანანდამ მას უამბო, ჯერ კიდევ ყმაწვილი როგორ მსახურობდა ტაძარში ქურუმად. იქ ღმერთის უამრავი გამოსახულება იყო. მათ შემყურე რამაკრიშნას გაუჩნდა კითხვა, იყო თუ არა რაიმე ამ გამოხულებათა უკან.
ამ აზრმა შეიპყრო ჭაბუკი და მთელი მისი ცხოვრება მას დაუკავშირდა. მთელი დღეები მხოლოდ ამაზე ფიქრობდა და თვალზე ცრემლმომდგარი იმეორებდა:
_ მართალია, რომ არსებობ, ღმერთო, თუ ეს ყველაფერი ლამაზი ზღაპარია?
ეს აზრი სულ უფრო ძლიერდებოდა და მალე რამაკრიშნას სხვა არაფერზე შეეძლო ფიქრი. მან ტაძარში თავისი ადგილი მიატოვა, ტყეში განმარტოვდა და თავი სულ დაივიწყა. შეპყრობილი იჯდა და ვეღარც ალიონს ამჩნევდა, ვერც მზის ჩასვლას. ამ დროს მასზე ერთი მისი ნათესავი ზრუნავდა დიდი სიყვარულით. სიცივეში საბანს აფარებდა და პირში საჭმელს უდებდა, ის კი ავტომატურად ღეჭავდა.
ასე გდიოდა დღეები. საღამოხანს ტაძრიდან საღამოს ზარები ისმოდა და მას მწუხარება იპყრობდა.
_ კიდევ ერთი დღე გავიდა, ღმერთო, _ წუხდა რამაკრიშნა, _ შენ კი ისევ არ მოხვედი. ამ ხანმოკლე ცხოვრების კიდევ ერთი დღე გავიდა და მე შენ ისევ ვერ შეგიცანი!
ასეთ სულიერ ტანჯვაში მყოფი თავს მიწას ახლიდა და მოთქვამდა. ასე, ჭეშმარიტების შეცნობის ლტოლვაში გადიოდა დღეები, კვირები, თვეები. შეუძლებელია ასეთ სწრაფვას შედეგი არ გამოეღო.

[san]

სიცოცხლე არ მთავრდება!

სიკვდილის წინ რამაკრიშნას არც სმა შეეძლო, არც ჭამა. ასე გაწამებული რომ ნახა, ვივეკანანდა მის ფერხთით დაეცა და უთხრა:
_ რატომ არ სთხოვ ღმერთს, რომ გაგანთავისუფლოს ავადმყოფობისგან? ის მაინც ხომ შეგიძლია თხოვო, რომ ჭამის და სმის საშუალება მოგცეს! ღმერთს შენ უყვარხარ და თუ თხოვ, სასწაული მოხდება! ის შენ გაგანთავისუფლებს.
დანარჩენმა მოწაფეებმაც თხოვნა დაუწყეს.

_ კარგი, ვცდი. _ თქვა რამაკრიშნამ.
მან თვალები დახუჭა. სახეზე ნათელი მოეფინა და თვალებიდან ცრემლები ჩამოუგორდა. უცებ მთელი ტანჯვა და ტკივილი გაქრა. ცოტა ხანში თვალები გაახილა და მოწაფეების ბედნიერ სახეებს შეხედა. მათ ეგონათ, რომ რაღაც სასაული მოხდა, ჩათვალეს, რომ ღმერთმა რამაკრიშნა ავადმყოფობისგან გაანთავისუფლა. მაგრამ სინამდვილეში სასწაული რამ იყო. რამაკრიშნამ თვალები გაახილა. მცირე ხანს ექსტაზში იყო და ვერ ლაპარაკობდა, შემდეგ კი თქვა:
_ რა სულელი ხარ, ვივეკანანდა! სისულელეების კეთებას მთავაზობ, მე კი უბრალო კაცი ვარ და ყველაფერს გიჯერებ. ღმერთს ვუთხარი, აღარც ჭამა შემიძლია და აღარც სმა, ამის უფლებას მაინც რატომ არ მაძლევ-მეთქი, მან კი მითხრა, რატომ ეჭიდები ამ სხეულს? ბევრი მოწაფე გყავს, შენ მათში ცხოვრობ _ ჭამ და სვამო. ამან სხეულისგან გამათავისუფლა. თავისუფლება რომ ვიგრძენი, ავტირდი.~
სიკვდილის წინ რამაკრიშნას მისმა მეუღლემ, შარდამ ჰკითხა:
_ როგორ მოვიქცე? შენ რომ წახვალ, თეთრები ჩავიცვა და სამკაული აღარ ვატარო?
_ მე არსად არ მივდივარ, _ მიუგო რამაკრიშნამ, _ მე აქ ვიქნები, ყველაფერში, რაც შენს ირგვლივ არის. შეგეძლება იმათ თვალებში დამინახო, ვისაც ვუყვარვარ ან ქარში, წვიმაში მიგრძნო. ჩიტი აფრინდება და _ უცებ გაგახსენდები. აქ ვიქნები.
შადრას არ უტირია და არც სამგლოვიარო სამოსი ჩაუცვამს. მოწაფეების სიყვარულით გარშემორტყმულს სიცარიელე არ უგრძვნია და ისე განაგრძობდა ცხოვრებას, თითქოს რამაკრიშნა ცოცხალი იყო.

[san]

ალექსანდრე მაკედონელი და სანიასინი

ინდოეთის დასაპყრობად რომ ემზადებოდა, ალექსანდრე მაკედონელს მისმა მასწავლებელმა, არისტოტელემ უთხრა:
_ ინდოეთიდან მხოლოდ ერთი საჩუქარი მინდა ჩამომიტანო. ჩამომიყვანე სანიასინი _ კაცი, რომელიც საკუთარი თავის შეცნობის მიზნით ამსოფლიურ ცხოვრებას განუდგა.
ალექსანდრემ უამრავი მიწა გაიარა და ყველგან კითზულობდა: `მაჩვენეთ ის, ვინც თავი შეიცნო. ვინც ეძებს, ის არ მჭირდება, მე იმას ვეძებ, ვინც უკვე შეიცნო.~ და სადაც არ უნდა ყოფილიყო, ყველგან ერთ პასუხს იღებდა: `იქ, მთებში, მდინარის პირას ცხოვრობს მოხუცი, რომელმაც თავი შეიცნო.~ ალექსანდრემ ერთ-ერთ სამხედრო მეთაურს იმ ადამიანის დიდი პატივით ჩამოყვანა უბრძანა. როდესაც რაზმი მითითებულ ადგილზე მივიდა, მეთაურმა იქაური უხუცესი მოინახულა, რომ მისგან მოხუცის ამბავი გაეგო. მან უთხრა:
_ მართალია, აქ ცხოვრობს სანიასინი _ სანიასინთა შორის უდიდესი, მაგრამ არა მგონია წამოსვლაზე დაითანხმოთ.
მეთაურს გაეცინა და უთხრა:
_ რა სისულელეა. ალექსანდრე დიდმა რომ ბრძანოს, მთელი ქალაქი უკან გაყვება.
ჯარისკაცები რომ მივიდნენ, სანიასინი მდინარის პირას დედიშობილა იდგა.
_ გამოგვყევი, _ უთხრეს მათ, _ თვით ალექსანდრე დიდ გეპატიჟება თავისთან. დიდ პატივში იქნები. რასაც მოისურვებ, ყველაფერი გექნება. ალექსანდრე საბერძნეთში წაგიყვანს.
სანიასინმა მშვიდად მიუგო:
_ ამქვეყნად ვერავითარი ძალა ვერ მაიძულებს, უკან გავყვე. თუ თქვენს ალექსანდრეს ვჭირდები, თვითონ მოვიდეს ჩემთან.
ალექსანდრეს გამოგზავნილი კაცი გაოგნდა. ასეთი ბრძანების კილოთი მისთვის ჯერ არავის მიემართა, მაგრამ ძალის გამოყენებისგან თავი შეიკავა და დაბრუნებულმა ალექსანდრეს მოახსენა:
_ ის კაცი ქედმაღლურად მომექცა, ვშიშობ, თქვენთანაც იგივეს იზამს.
ალექსანდრე ამაყად წამოიმართა:
_ ყველა, ვინც ჯეროვან პატივს არ მომაგებს, მოკვდება. წავიდეთ!
მაგრამ სანიასინთან რომ მივიდა, კანკალმა აიტანა. სანიასინმა პირველმა მიმართა მას.
_ ეს შენ ხარ ალექსანდრე დიდი? ჩემი აზრით ვინც თავის თავს დიდს უწოდებს, დიდი არ არის და ვერც იქნება.
_ საკამოთოდ არ მუვსულვარ, _ მიუგო ალექსანდრემ, _ შენს მოსაპატიჟებლად მოვედი.
მოხუცს გაეღიმა.
_ მე ქარივით თავისუფალივარ! ქარს ვერ მოიპატიჟებ, ის თავისთვის ქრის. თუ ვიგრძნობ, რომ მომინდა, ჩამოვალ საბერძნეთში, მაგრამ თუ არ მინდა, ვერავინ მაიძულებს იქ წასვლას.
ამ სიტყვებმა ალექსანდრე განარისხა. მან მახვილი იძრო.
_ მოხუცო, იცოდე, თუ არ გამომყვები, მოგკლავ! _ უთხრა მან.
სანიასინმა მიუგო:
_ ცოტა დაგაგვიანდა. მე უკვე თვითონ მოვიკალი თავი.
ალექსანდრემ მახვილი აღმართა და გამოსცრა:
_ ახლა შენი თავი ძირს გაგორდება!
_ შეგიძლია თავი მომკვეთო, _ უთხრა სანიასინმა, _ მაგრამ ჩემს მოკვლას შენ ვერ შეძლებ, იმიტომ, რომ როცა ჩემს თავს ძირს გაგორებულს დაინახავ, შენთან ერთად მას მეც შევხედავ.
ალექსანდრემ მაინც ვერ გადაწყვიტა მისი მოკვლა. ეს ამბავი მის დღიურშია აღწერილი. იმ ადამიანს დატდამეში ერქვა.