გნოსტიციზმი ნამდვილად უძველესი და ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო სწავლებაა, ერთი მხვრივ ქრისტიანული მეორე მხვრივ კი, რადიკალურად განსხვავებული ქრისტიანული დოქტრინებისაგან. თვითონ ტერმინი - გნოსის - ცოდნა, მეორე საუკუნიდან, წმინდა ირანიუსისაგან მოდის , როდესაც მათ "განსწავლული ერეტიკოსები" უწოდა, თუმცა ფესვები - ჯერ კიდევ ქრისტიანობამდე და სავარაუდოდ ესსეეიბიდან მოდის, რაც თავისთავად სხვა თემაა. არსებობს თეორიები კაბალის - როგორც მსოფლხედველობის ჩამოყალიბებაზე ( მხედველობაში მაქვს მეცამეტე საუკენეში "ზოჰარის" შექმნა), გნოსტიციზმის გავლენის შესახებ, რაც ნაკლებად სარწმუნო მგონია. თუმცა ფაქტია, რომ გნოსტიციზმი იუდეველთა შორის იშვა ძველი საბერძნეთის ფილოსოფიური სკოლის გავლენით, ამასთანავე პირველი ქრისტიანები იყვნენ, ანუ იუდეველი ქრისტიანები, როგორც მათ უწოდებდნენ, სხვადასხვა იუდეური მისტიციზმებიდან, კი, მე მგონი ყველაზე ახლოს "მერკაბა მისტიციზმთან" დგას.
რაც შეეხება, დემიურგს, მატერიალური სამყაროს შემოქმედს, მას მართლაც ხშირად მოიხსენიებს, როგორც ბოროტ ღმერთს, მაგრამ მისი სისასტიკე გამოწვეულია არა მისი სიბრიყვისა და სისუსტის გამო (ძალიან გულუბრყვილო იქნებებოდა მატერიალური სამყაროს შემქმნელი ბრიყვად და სულელად ჩაგვეთვალა
), არამედ მისი არასრულყოფილების გამო. სხვა თემაში დავწერე, მაგრამ აქ ცოტა უფრო ვრცლად დავწერ გნოსტიკურ მითს დემიურგის წარმოშობაზე, დემიურგის არსი რომ გავიგოთ, საჭიროა გნოსტიკურ მსოფლხედველობაზე, მისეულ კოსმოგონიაზე, მინიმალური წარმოდგენა გვქონდეს. ადვილი არ არის ეონებისა და არხონების რთულ იერარქიაში გარკვევა, ამიტომ მხოლოდ მოკლე სურათს აღვწერ: სამყაროში არსებობს მხოლოდ ერთი ღმერთი, რომელიც თავის თავში აერთიანებს ყველაფერს, მას არასოდეს მოიხსენიებენ სახელით, უწოდებენ მხოლოდ მონადას, უცნობს, შეუცნობელს, ერთადერთს, და გამოიხატება წერტილის სახით (პლერომას დიაგრამაზე, რომელიც პრინციპში მანდალაა), მის ქალურ ასპექტს წარმოადგენს სოფია, მთლიანობაში ქმნიან პლერომას - სრულყოფილებას, სრულ სინათლეს, სუფთა სიყვარულს. საკუთარი თავისა და სამყაროს შეცნობის მიზნით სოფია დროებით დაშორდა სინათლეს, სიყვარულს, პლერომას და მის გარეშე შექმნა დემიურგი, მაგრამ როდესაც ნახა, მის ქმნილებას სიყვარული აკლდა, დავიწყების ნისლში გახვია და თვითონვე დარჩა მასში, ასე რომ დემიურგმა, რომელსაც ქონდა ღვთიური წარმოშობა და მასში იყო სოფია, თავი ჭეშმარიტ ღმერთად წარმოიდგინა და დაიწყო მატერიალური სამყაროს შექმნა, ღვთიურის ანალოგიით, რომელზედაც მხოლოდ მცირე მეხსიერება ქონდა შემორჩენილი, ანუ შექმნა სამყარო სადაც მხოლოდ თვითონ იქნებოდა ერთი ცენტრალური ღმერთი, მაგრამ ყველა მის ქმნილებაში ასევე რჩებობა სოფია, როგორც მასში. ქრისტე კი უმაღლესი ეონია, ჭეშმარიტი ღნერთის ემანაცია, რომლის მიზანიც სოფიას პლერომაში, სრულყოფილებაში დაბრუნებაა.
ამ ისტორიას თუ ჩავუკვირდებით, საკმაოდ მარტივ სურათს მივიღებთ, ღმერთის მიერ შექმნილმა არსებამ ან ცივილიზაციამ, რომელიც თავისთავად არ არის ღვთიური და სრულყოფილი, ეგოისტური მიზნით შეგვქმნა ჩვენ, ჩვენი ფიზიკური ასპექტი, საკუთარის ანალოგიით, მაგრამ, ჩვენში, ისევე როგორც მასში არის ღვთიური სული, ღვთიური სიბრძნე ( რომელმაც საკუთარი სურვილით და არა დემიურგის, დაიკავა ეს სხეული), თუმცა ჩაკეტილი და დავიწყებული, და ჩვენს საბოლოო მიზანს წარმოადგენს ღვთიურ სრულყოფილებაში დაბრუნება.